Gdańsk ma kłopoty. W najbliższych dniach
Sąd Apelacyjny ma postanowić między innymi o formie zadośćuczynienia dla ubiegających się o prawo własności do dwóch kamienic: przy ulicy
Węglarskiej 11/13 (róg ul. Szerokiej) oraz Garncarskiej 7/8/9. Potencjalni "kamienicznicy" legitymują się wyrokami Sądu Najwyższego w Warszawie. Ten uznał ich prawo do ubiegania się o budynki. Kwestią jest forma, w jakiej ma nastąpić zwrot mienia. Czy gmina przekaże budynki, czy też zostanie zobligowana do wypłaty odszkodowań? W każdym wypadku poniesie straty.
Zdenerwowania nie kryją najemcy i dzierżawcy lokali w obu kamienicach. Nie mogą pogodzić się z wyrokami Sądu Najwyższego w Warszawie. Obawiają się, że jeśli gmina będzie musiała przekazać budynki w ręce prywatne, nowi właściciele narzucą bardzo wysokie czynsze lub po prostu wyrzucą niewygodnych lokatorów. Mieszkańcy chcą, by władze miasta bardziej zdecydowanie podeszły do sprawy. By gmina wypłaciła ubiegającym się o prawa własności do budynków odszkodowania pieniężne, natomiast nie oddała im kamienic.
- Trudno zrozumieć, czym kierował się Sąd Najwyższy orzekając, że rodzina z Rybnika ma prawo starać się o przejęcie kamienicy - powiedział
Michał Mikołajczyk, który z żoną dzierżawi punkt handlowy w domu przy ulicy Węglarskiej 11/13 w Gdańsku.
- Skierowaliśmy wniosek do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku o ponowne zbadanie sprawy i dokumentów potwierdzających, że dom nie uległ poważnym zniszczeniom podczas drugiej wojny światowej. Bzdurą jest twierdzenie, że był zniszczony w 80 procentach!A to jeden z argumentów, na który powoływała się rodzina z Rybnika, starając się o uzyskanie prawa do budynku przy ul. Węglarskiej 11/13. Podkreślała, że zrujnowaną kamienicę odbudowała. W 1945 roku ówczesne władze wydały dekret dotyczący ziem odzyskanych, a mówiący, że osoba, która odbuduje budynek zniszczony w ponad 66 procentach, może go otrzymać w użytkowanie na 20 lat. W 1947 roku przepisy zmieniły się. Stworzono bowiem ustawę o popieraniu budownictwa, która jednak - jak twierdzi
Bogumił Soczyński, radca prawny reprezentujący gminę w sprawie o gdańskie kamienice - nigdy nie funkcjonowała. Brakowało bowiem odpowiednich przepisów wykonawczych do tego dokumentu.
- Między innymi na tę ustawę powołali się ubiegający o kamienice - stwierdził Bogumił Soczyński.
- Dwa razy Sąd Apelacyjny odrzucał ich roszczenia. Tym bardziej trudno zrozumieć, dlaczego Sąd Najwyższy uznał, że mają prawo ubiegać się o prawa własności. W mojej ocenie w przypadku obu kamienic mieliśmy do czynienia z przedawnieniem spraw.Tymczasem Sąd Najwyższy orzekł, że w okresie PRL wymiar sprawiedliwości nie podejmował tego rodzaju kwestii. Trzeba więc było lat, by tego typu sprawy ujrzały światło dzienne. Zdaniem SN, o przedawnieniu nie ma więc mowy i rodziny mają prawo ubiegać się o budynki.
- Sąd Najwyższy orzekł kontrowersyjnie - dodał Michał Mikołajczyk.
- Tego nie zmienimy. Jednocześnie skierował sprawy do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Ten ma je ponownie rozpatrzyć i orzec o formie zadośćuczynienia dla starających się o kamienice. Chcemy jednak, by przestudiowano także nasze dowody w sprawie.
A te są bardzo przekonujące. Mieszkańcy budynku przy ulicy Węglarskiej dysponują fotografiami m.in. z roku 1948 i lat wcześniejszych, na których utrwalono dom. O wojnie świadczą jedynie wybite szyby w oknach. - To był jeden z najlepiej zachowanych budynków w mieście - wspomina
Jan Narloch, sędziwy mieszkaniec kamienicy nr 11/13 przy ul. Węglarskiej.
- Pamiętam go z tamtego okresu. Dlaczego orzekająca wówczas komisja stwierdziła, że rzekomo jest on zniszczony w 80 procentach? Nie wiem. Wtedy różne dziwne rzeczy się działy.Sporną kamienicę w dobrym stanie zapamiętał też Eugeniusz Węgrzyn, radny Gdańska. W maju 1949 roku na tle tego budynku pozował z rodziną do zdjęcia.
- Z całą pewnością ten dom był w niezłym stanie technicznym - powiedział
Eugeniusz Węgrzyn.
- Nie mam co do tego wątpliwości.Rodzina z Rybnika, ubiegająca się o prawo własności do kamienicy, jest jednak innego zdania. W sądzie argumentowała, że jej członkowie odbudowali zniszczony dom. SN w Warszawie uznał prawo rodziny do ubiegania się o budynek.
Blisko 14 lat temu na drogę sądową wystąpiła też Maria Z., lokatorka budynku przy ulicy Garncarskiej 7/8/9. Twierdzi, że zniszczoną kamienicę odbudowali jej rodzice.
- Miasto bezprawnie zabrało nam dom. Jest nasz, bo odbudowali go po wojnie moi rodzice - powiedziała Maria Z.
- Wiele zdrowia i nerwów kosztowała nas "walka o swoje". 14 lat batalii. Sprawa przeszła przez wszystkie instancje sądu. Teraz mamy wyroki Sądu Najwyższego, a przedstawiciele miasta i gminy nadal nie chcą ich uznać. To po prostu granda. Mam nadzieję, że Sąd Apelacyjny nakaże gminie przekazać nam kamienicę. Takie rozwiązanie nas satysfakcjonuje.Z obrotu sprawy nie jest zadowolona Aleksandra Sikorska, która dzierżawi w kamienicy przy ul. Garncarskiej 7/8/9 lokal na potrzeby zakładu fryzjerskiego.
- Mój ojciec dostał ten punkt tuż po wojnie - stwierdziła
Aleksandra Sikorska.
- Dom nie był mocno zniszczony, choć ówczesne orzeczenia mówią inaczej. Niestety, nie dysponujemy zdjęciami budynku z tamtych lat. Dziwna rzecz, ale nie zachowało się zbyt wiele fotografii powojennych, utrwalających fragment ulicy Garncarskiej.Aleksandra Sikorska obawia się chwili, gdy kamienica trafi w ręce prywatne. A to realny scenariusz zdarzeń.
- Przecież kamienicznik może mi wymówić umowę dzierżawy - denerwuje się.
- Co wówczas zrobię?- Jeśli państwo pozwoli, by każdy biorący udział w odbudowie domów na ziemiach odzyskanych miał teraz do nich prawo, dojdzie do paradoksu - wtórował jej Michał Mikołajczyk.
- Na wokandach pojawią się sprawy kontrowersyjne, które już choćby z racji upływu lat trudno będzie uczciwie rozstrzygnąć. Może i Niemcy upomną się "o swoje". Wówczas aktualne stanie się hasło: "Wasze ulice, nasze kamienice!".W tarapatach jest też miasto. Sąd Najwyższy, wydając wyroki korzystne dla ubiegających się o kamienice, nie określił jednak, w jakiej formie ma nastąpić zwrot.
- Tę kwestię ma rozstrzygnąć Sąd Apelacyjny - dodał Bogumił Soczyński.
Co, jeśli organ sprawiedliwości zasądzi na rzecz rodzin potężne odszkodowania? To przecież jeden z możliwych scenariuszy. Choć starający się o budynki podkreślają, że satysfakcjonuje ich raczej przejęcie kamienic.
- Moi rodzice włożyli w odbudowę tego domu serce - stwierdziła Maria Z. -
Mamy największe prawo do kamienicy. - Orzeczenia sądu są dla nas wiążące - powiedział
Jan Józef Stoppa, wiceprezydent Gdańska.
- Nie zmienia to jednak faktu, że pieniędzy na potencjalne odszkodowania dla rodzin gmina nie ma.Andrzej Januszajtis, znawca gdańskiej historii, widzi w przejmowaniu od gminy kamienic wiele dobrego.
- To ważne, by kwestie praw własności na ziemiach odzyskanych były uregulowane, żeby kamienice w Gdańsku miały najlepiej prywatnych właścicieli - powiedział Andrzej Januszajtis.
- Z drugiej jednak strony, nie można zapominać o ochronie lokatorów, którzy od lat egzystują w tych budynkach. Własność własnością, ale liczą się też ludzie...
Sylwia Ressel
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
