• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia fabryki mydła z Oliwy

Jakub Gilewicz
21 sierpnia 2016 (artykuł sprzed 7 lat) 
Fragment rachunku Fabryki Mydła i Sody Bruno Toercklera w Oliwie. Dokument z początku XX wieku. Fragment rachunku Fabryki Mydła i Sody Bruno Toercklera w Oliwie. Dokument z początku XX wieku.

W Polsce znane jest mydło z jeleniem, tymczasem w Oliwie przez dekady produkowano mydło z łabędziem. Historię lokalnej fabryki mydła i sody zbadał Piotr Leżyński, pasjonat historii Oliwy.



Znasz historyczne ciekawostki na temat swojej dzielnicy?

Choć łabędź ma ponad pół wieku, ma się dobrze. Płynie pośród fal na ścianie. Ścian jest łącznie sześć, a jedną z nich podzielono na trzy części. Środkową zajmuje dostojny ptak, a na dwóch bocznych odciśnięto identyczne napisy: Państwowa Fabryka Chemiczna Nr 2 Gdańsk-Oliwa.

- Mydło z wizerunkiem łabędzia było wizytówką tutejszej fabryki. I to nie tylko w czasach PRL-u, ale przede wszystkim na długo przed wojną. W Oliwie działała wtedy fabryka mydła Bruno Toerckler Seifenfabrik - wyjaśnia Piotr Leżyński, który od lat bada dzieje zakładów przemysłowych na terenie Oliwy.
Jak tłumaczy Leżyński, pierwsza fabryka mydła działała już w drugiej połowie XIX wieku w opuszczonej zajezdni tramwajowej przy dzisiejszym skrzyżowaniu Grunwaldzkiej i Pomorskiej zobacz na mapie Gdańska. Tyle że - jak przyznaje badacz - niewiele o niej wiadomo.

Kolejną fabrykę założył z kolei Bruno Toerckler. Wiedzę o produkcji mydła zdobywał na praktykach m.in. w Dreźnie, MonachiumKassel. Po czym na przełomie 1894 i 95 roku młody przedsiębiorca postanowił wybudować wytwórnię mydła w Oliwie przy Danziger Straße 13, czyli przy obecnej al. Grunwaldzkiej 497 zobacz na mapie Gdańska.

Rudowłosa kobieta i dwa łabędzie

Kostka mydła ze znakiem firmowym fabryki, czyli z łabędziem na falach. Kostka mydła ze znakiem firmowym fabryki, czyli z łabędziem na falach.
Fabryka poza mydłem produkowała również sodę, która służyła m.in. jako środek piorący. Jak ustalił Leżyński, Bruno Toerckler rozbudowywał i modernizował swoją fabrykę. Ponadto firma posiadała charakterystyczny znak towarowy.

Przeczytaj też: Opowieść o największej fabryce dawnej Oruni

- Był to wizerunek łabędzia. W 1939 roku wraz z fabryką przejęła go spółka Thomson-Pilo, która kontynuowała produkcję mydła. Z tamtych czasów pochodzi zresztą reklamowa grafika, na której można zobaczyć znak firmowy. Uśmiechnięta rudowłosa kobieta trzyma w dłoniach kolorowe opakowanie, a na nim widać właśnie dwa białe łabędzie - opowiada badacz dziejów Oliwy.
Przeczytaj również: Wspomnienie o dawnej cegielni w Bysewie

I choć po zakończeniu II wojny światowej fabryka stała się własnością państwa, łabędź przetrwał nacjonalizację. Dowodem jest choćby podłużna kostka mydła z łabędziem pośrodku jednej ze ścian prostopadłościanu.

Nowe nazwy fabryki i środki owadobójcze

Łabędź więc trwał, a zmieniały się nazwy. W 1946 roku była to Fabryka Chemiczna Nr 2, a już od połowy 1947 działała jako Fabryka Środków do Prania.

Przeczytaj także: Tu prało pół miasta. Historia przedwojennej pralni z Oruni<

- Później, bo w 1956 roku były to natomiast Gdańskie Zakłady Chemiczne. Nadal produkowały mydło z łabędziem, a od początku lat 60. wytwarzały również prezerwatywy. Później do nazwy zakładów dodano "Fregata", a następnie "Organika-Fregata" - wylicza Leżyński.
Przeczytaj też: Historia dawnego browaru we Wrzeszczu

Obecnie na terenie przedwojennej fabryki mydła i sody działa firma "Fregata". Produkuje ona m.in. środki gryzonio- i owadobójcze, a także środki ochrony roślin.

Kilkoro pracowników Państwowej Fabryki Chemicznej nr 2 w Gdańsku Oliwie. Zdjęcie z 1950 r. Kilkoro pracowników Państwowej Fabryki Chemicznej nr 2 w Gdańsku Oliwie. Zdjęcie z 1950 r.

Miejsca

Opinie (89) 6 zablokowanych

  • ..kiedys to cos w oliwie produkowano. Dzis biurowce stawiaja..szklane domy..gdzie papierki sie przerzuca i czaruje komputery.

    • 11 1

  • Nie mam sił i chęci do pisania w tej materii

    a miałbym dużo do napisania...

    • 4 5

  • a może coś o innej fabryce mydła? (6)

    Może Onet coś napisze o fabryce mydła przy Akademii Medycznej w czasie okupacji niemieckiej w Polsce o tym fakcie opisała Z . Naukowska w Medalionach

    • 18 10

    • fabrryka mydła

      Nałkowska Marcinku NaŁkowska.

      • 3 0

    • jaki onet gościu?

      co ma piernik do wiatraka?

      • 4 0

    • a po co? (2)

      zresztą nie ma dowodów na to, że w ogóle moglibyśmy mówić o fabryce...

      • 2 1

      • (1)

        Jak to nie ma? Są i to od dawna, z tym że sprawę zbagatelizowano.

        • 0 4

        • no nie ma

          kilka kostek nie świadczy o masowej produkcji w "fabryce". zresztą nawet nie wiem czy w ogóle były jakieś mydła, równie dobrze mogło to być zmyślone przez komunistyczną propagandę.
          teraz z abortowanych płodów dodają coś do kosmetyków i wam nie przeszkadza.

          • 4 2

    • Naukowska mijała się z prawdą. Badania historyków nie potwierdzają tego faktu!

      • 3 1

  • meejg (2)

    A moja Mama w tej fabryce chciała kupić smoczki do butelki dla małego brata w 1966 r., bo w sklepach nie było, i dostała w prezencie. Mieszkaliśmy 100 m od fabryki.

    • 11 0

    • Tyle, że wyroby z lateksu wytwarzano nie w Oliwie ale w innym zakładzie tej samej grupy w Łapinie.

      • 0 0

    • To były czasy gdy wszyscy wszystko rozdawali.

      Aż się wszystko skończyło.

      • 0 0

  • To było chyba W 1988 roku, robiono remont budynku AMG znanego z Mydła Spanera (1)

    Na strychu robotnicy znaleźli 2 skrzynie, w jednej były szklane negatywy w pudełkach z naklejkami firmy Agfa a w drugiej skrzyni były kartki z grubszego papieru, na nich fotka z antropologicznymi wykresami, dane osobowe - wszyscy pochodzili z Pomorza i z Gdańska. Wyglądali na ludzi z Kurkowej, takie odniosłem wrażenie.

    Robili badania by wykazać niższiośćSłowian pewnie.

    Później zniknęła tablica a potem budynek praktycznie rozebrano i postawiono od nowa, dzisiaj tam studenci się uczą, gdyby rzecz dotyczyła Żydów to jednej cegły by tam nie pozwolili ruszyć i zrobiliby Muzeum...

    • 12 1

    • Kolejna miejska legenda!

      • 1 2

  • z łabędziem?

    Produkuje ona m.in. środki gryzonio- i owadobójcze, a także środki ochrony roślin z łabędziem?

    • 1 2

  • niemcy są ekspertami w produkcji mydła.....

    ..warto przypomnieć jeszcze jedną fabrykę w gdańsku czyli Akademia Medyczna i fachowiec od mydła otto spanner .....

    • 3 1

  • Biały jeleń.

    • 0 0

  • A to jest to mydło robione z ludzi w akademii medycznej?

    może o tym napisac....

    • 1 3

  • Dobrze się po to mydło schyla? (2)

    Ktoś próbował?

    • 4 0

    • Jacku pierwszorzednie się po nim schyla, mozesz smiało kupowac i śmigac na Zoliborek :)

      • 0 0

    • Lepsze było innej marki, zresztą i po dziś dzień, bo wychodziło się na "jelenia" do tego na "szaro" :)

      • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane