W Osowej czy w Osowie? Kłopotliwa odmiana nazwy gdańskiego osiedla

Łukasz Rudziński

8 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (247)

Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina

Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

Nawet mieszkańcy osiedla Osowa nie są pewni jak odmieniać nazwę swojej dzielnicy. Wątpliwości: czy mówimy o "Osowej", czy "Osowie" poróżniają także naszych czytelników. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, która wersja jest poprawna.

Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Karczma ta znajdowała się wśród drzew (topole osiki, zwane wtedy "osami" - stąd przydawka "osowa"). Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do pagórkowatego krajobrazu Osowej.

Najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi człon nazwy uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.

Jak nazwę osiedla odmieniać: przymiotnikowo ("w Osowej") czy rzeczownikowo ("w Osowie")?

- Z tym problemem borykamy się od lat, bowiem nawet profesor Bogusław Kreja, jeden z najważniejszych językoznawców i autorytetów w kwestii współczesnej polszczyzny, nie wypowiadał się na ten temat jednoznacznie - mówi dr Małgorzata Milewska-Stawiany, kierownik Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego. - Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową. Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich.

Sięgnęliśmy też do źródła, książki "Mówię, więc jestem: rozmowy o współczesnej polszczyźnie", gdzie prof. Bogusław Kreja o osiedlu Osowa wypowiada się tak:

- Gdy zaś o nazwę "Osowa" chodzi, to w Wykazie Urzędowych Nazw Miejscowości jest zapisanych 20 nazw o tej postaci, z tego przy ośmiu wskazano na odmianę "do Osowy", "w Osowie", przy pozostałych podano odmianę "do Osowej", "w Osowej"; nasza gdańska "Osowa" ma w WUNM zaleconą odmianę przymiotnikową, ale z tego, że wielu ludzi odmienia ją rzeczownikowo może wynikać, że jest to odmiana - tam na miejscu - jakby częstsza, a więc od strony odwołującej się do lokalnej tradycji chyba właściwsza.

Prof. Kreja powołuje się na zasadę, że nazwy miejscowe należy odmieniać tak, jak odmienia je lokalna ludność. Tyle, że zaraz sam przywołuje inną: należy daną nazwę odmieniać możliwie tak, by z jej formy fleksyjnej można było odtworzyć jej formę podstawową (mianownik). A z miejscownika "w Osowie" nie wiadomo, czy mianownikiem tej nazwy jest Osowa, czy Osowo albo Osów. Zaś forma "Osowej" jednoznacznie wskazuje na mianownik "Osowa".

- Przyszłość należy do formy "w Osowej" i tę formę należałoby popierać, choć wobec tego, kto przyzwyczaił się do (tradycyjnej?) formy "w Osowie", trzeba to przyzwyczajenie uszanować - podsumowywał Bogusław Kreja.

Obie formy można więc stosować, wybierając jedną z nich. Ja zawsze mówiłem "o Osowej". A wy? Wskażcie w naszej ankiecie, która forma bardziej wam odpowiada.

Czytaj także: Letniewo czy Letnica?

W przypadku językowych wątpliwości warto zasięgać opinii ekspertów z Uniwersytetu Gdańskiego. Telefoniczna Poradnia Językowa Uniwersytetu Gdańskiego działa od 1973 roku. Aby uzyskać odpowiedź na nurtującą nas kwestię językową, wystarczy zadzwonić pod numer: 058 5232025.

Porad udzielają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego w dni powszednie, między godz. 13 a 14:30. Można też zgłosić się osobiście (Wydział Filologiczny UG, ul. Wita Stwosza 55, pok. 3.52).

Łukasz Rudzińskirecenzje@trojmiasto.pl

Opinie (247) 9 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 10:51

20 lat temu (4)

jak tu się budowaliśmy to mówiliśmy: budujemy się w Osowie,przeprowadzamy się do Osowy, po kilkunastu latach mieszkania tu zaczęliśmy jednak używać wyrażeń: mieszkamy w Osowej, jedziemy do Osowej,bo tak mówiło większość mieszkańców, .... być może poprzez analogię Cisowa - w Cisowej.

hjkl
11 lat
- 13 3
Twoja opinia

Zmień treść

jak tu się budowaliśmy to mówiliśmy: budujemy się w Osowie,przeprowadzamy się do Osowy, po kilkunastu latach mieszkania tu zaczęliśmy jednak używać wyrażeń: mieszkamy w Osowej, jedziemy do Osowej,bo tak mówiło większość mieszkańców, .... być może poprzez analogię Cisowa - w Cisowej.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 11:05
  
  (2)
  
  Cisowa to podobny problem - mieszkam w/na Cisowej/Cisowie?
  
  11 lat
  - 5 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Cisowa to podobny problem - mieszkam w/na Cisowej/Cisowie?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2012-12-08 11:13
    
    w cisowej
    
    11 lat
    
    6 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2012-12-08 23:16
    
    Jak ktoś chodził do szkoły, to nie ma problemu czy w Cisowej/Cisowie.
    
    11 lat
    
    0 4
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Jak ktoś chodził do szkoły, to nie ma problemu czy w Cisowej/Cisowie.
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 23:03
  
  podobnie jest z Jasieniem ;)
  
  Od 30 lat mamy działkę W Jasieniu(kiedyś wieś za Gdańskiem, teraz osiedle). A teraz jest moda mówić NA Jasieniu ;)
  
  Ja
  11 lat
  - 2 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Od 30 lat mamy działkę W Jasieniu(kiedyś wieś za Gdańskiem, teraz osiedle). A teraz jest moda mówić NA Jasieniu ;)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:08

w Osowej

z Osowy na Osowej....
różnie jakoś tak.... a teraz im dłużej mówię "OSOWA" to w ogóle jakoś dziwnie mi brzmi ta nazwa :)

dls
11 lat
- 10 0
Twoja opinia

Zmień treść

z Osowy na Osowej.... różnie jakoś tak.... a teraz im dłużej mówię "OSOWA" to w ogóle jakoś dziwnie mi brzmi ta nazwa :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:22

"Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich."

Jestem z Osowy i nic tego nie zmieni.

11 lat
- 15 1
Twoja opinia

Zmień treść

Jestem z Osowy i nic tego nie zmieni.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:27

...

1. Można było artykuł streścić to jednego zdania - że w zasadzie nie wiadomo ale powinno być tak...
2. Jakby nie odmieniać - dalej to będzie pierdziszewo - może taką formę łatwiej będzie odmieniać "poróżnionym czytelnikom"
3. Większym problemem jest "na Osowej" zamiast w "Osowej" niż odmiana samej nazwy

:)
11 lat
- 7 3
Twoja opinia

Zmień treść

1. Można było artykuł streścić to jednego zdania - że w zasadzie nie wiadomo ale powinno być tak... 2. Jakby nie odmieniać - dalej to będzie pierdziszewo - może taką formę łatwiej będzie odmieniać "poróżnionym czytelnikom" 3. Większym problemem jest "na Osowej" zamiast w "Osowej" niż odmiana samej nazwy
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:28

a ziomale z Osowej mówią

że są z żadnej Osowej, tylko z Osaki

yo
11 lat
- 15 4
Twoja opinia

Zmień treść

że są z żadnej Osowej, tylko z Osaki
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:30

Oj ci eksperci na dobrych posadkach, nie dający większego pożytku a najczęściej utrudniający, aby język był łatwy.

Jest taka miejscowżść o nazwie Krokowa. Przez kilka lat po wojnie wszyscy mówili i pisali; w Krokowie, do Krokowa, etc. Później ci eksperci zmienili to na: w Krokowej, do Krokowej, etc. I co w tej zmianie jest dobrego lub lepszego, skoro pierwsza forma świetnie funkcjonowała ?

damp
11 lat
- 6 6
Twoja opinia

Zmień treść

Jest taka miejscowżść o nazwie Krokowa. Przez kilka lat po wojnie wszyscy mówili i pisali; w Krokowie, do Krokowa, etc. Później ci eksperci zmienili to na: w Krokowej, do Krokowej, etc. I co w tej zmianie jest dobrego lub lepszego, skoro pierwsza forma świetnie funkcjonowała ?
Regulamin dodawania opinii
Opinia została zablokowana przez moderatora
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:35

No to wyjaśnili

Należy mówić "w Osowej" chyba że akurat powiesz "w Osowie" :)

f1
11 lat
- 7 6
Twoja opinia

Zmień treść

Należy mówić "w Osowej" chyba że akurat powiesz "w Osowie" :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:39

Ani do Osowej, ani do Osowy

Jeździ się do Black Red White lub do Selgros Cash and Carry. I tych nazw powinniśmy się trzymać. Nie ma kłopotu z odmianą.

analfabeta
11 lat
- 13 5
Twoja opinia

Zmień treść

Jeździ się do Black Red White lub do Selgros Cash and Carry. I tych nazw powinniśmy się trzymać. Nie ma kłopotu z odmianą.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:53

Zawsze mówiłem:

"na Osową" a nie do "Osowej".

11 lat
- 8 6
Twoja opinia

Zmień treść

"na Osową" a nie do "Osowej".
Regulamin dodawania opinii