• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Dwa nowe zabytki dzięki artykułom w Trojmiasto.pl

Tomasz Larczyński
10 marca 2024, godz. 09:00 
Opinie (103)
Widoczny na pierwszym planie budynek mieszkalny to przebudowana dawna kaplica cmentarna. Przebijająca się między drzewami po lewej stronie ceglana wieża to dawna dzwonnica. Widoczny na pierwszym planie budynek mieszkalny to przebudowana dawna kaplica cmentarna. Przebijająca się między drzewami po lewej stronie ceglana wieża to dawna dzwonnica.

Dwa budynki, które opisaliśmy w Trojmiasto.pl: strażnica bastionu Gniady Koń (Sienna Grobla 2Mapka w Śródmieściu) oraz dzwonnica wrzeszczańskiego Cmentarza Lutra (Towarowa 38Mapka na Aniołkach) zostały włączone do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków i tym samym uratowane od wyburzenia.



Historię obu obiektów opisaliśmy w 2021 i 2022 r. Losy strażnicy bastionu przybliżyliśmy w artykule Historia gdańskich bastionów: tych znanych i tych zaginionych. Część 3 natomiast opowieść o dzwonnicy była częścią artykułu Zaginiona kaplica i dzwonnica z cmentarza Lutra odnalazły się po latach.

Po publikacji każdego z artykułów kierowałem wnioski do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w sprawie objęcia każdego z tych budynków ochroną. Kilka dni temu dotarła do mnie wreszcie z urzędu informacja, że dzwonnica została już wpisana do ewidencji, zaś strażnica jest wpisywana w momencie publikacji tego tekstu.

Oba budynki są opuszczone, nieużywane i w złym stanie technicznym. Tym samym wpis ratuje je od niemal pewnego zniszczenia.

Zabytki mało spektakularne, ale to świadkowie ważnych historii



To ważna wiadomość dla ochrony gdańskiego dziedzictwa. Oba budynki nie przedstawiają wprawdzie znaczącej wartości architektonicznej, są jednak ostatnimi śladami kluczowych elementów przeszłości.

Dzwonnica z 1914 r. to jedna z ostatnich, innych niż starodrzew, pozostałości wielkiego kompleksu cmentarzy Wielkiej Alei.

Widoczna dobrze z peronu SKM Politechnika ceglana wieża to pochodząca z 1914 r. dzwonnica dawnego cmentarza Lutra. Widoczna dobrze z peronu SKM Politechnika ceglana wieża to pochodząca z 1914 r. dzwonnica dawnego cmentarza Lutra.
Z kolei strażnica bastionu Gniady Koń z ok. 1850 r. to jedyny naziemny budynek zachowany z wewnętrznego, głównego pierścienia fortyfikacji, a także jedna z paru ledwie namacalnych pozostałości 14 splantowanych gdańskich bastionów. Wartownia nadaje się także znakomicie na budynek użyteczności publicznej (np. żłobek) lub restaurację w otoczeniu powstającej nowej zabudowy.

Bastion Gniady Koń (Braun Ross) widoczny na planie Lohrena z 1856 r. Bastion Gniady Koń (Braun Ross) widoczny na planie Lohrena z 1856 r.
W stosunku do moich wniosków poza ewidencją pozostała tylko kaplica cmentarna, przebudowana wcześniej na mały budynek mieszkalny.

Z uwagi na to, że budynek został mocno przebudowany po pożarze z 1959 r., służby uznały, że nie ma potrzeby obejmować go dodatkową ochroną. Jest to jednak budynek znajdujący się w dobrym stanie technicznym, który nie będzie też zapewne dalej przebudowywany, bo i po co.

Dawna kaplica to dziś budynek mieszkalny, zachowany w dobrym stanie do dziś i stojący przy ul. Trubadurów 34. Dawna kaplica to dziś budynek mieszkalny, zachowany w dobrym stanie do dziś i stojący przy ul. Trubadurów 34.

Jak zmieniły się oba budynki w ostatnich latach



Korzystając z okazji, postanowiłem zlustrować zmianę stanu obu "nowych staroci". W przypadku dzwonnicy jej istotnie zły stan na szczęście dalej się - póki co - nie pogarsza.

  • Dawna dzwonnica jest w złym stanie i grozi zawaleniem się. Wpisanie jej do ewidencji zabytków sprawia, że jej właściciel - obiekt znajduje się na terenie firmy Energa - ma obowiązek zadbać o jej stan.
  • Dawna dzwonnica jest w złym stanie i grozi zawaleniem się. Wpisanie jej do ewidencji zabytków sprawia, że jej właściciel - obiekt znajduje się na terenie firmy Energa - ma obowiązek zadbać o jej stan.
Inaczej jest ze strażnicą. Porównajmy oryginalną fotografię wykonaną przeze mnie w 2021 r. na potrzeby pierwotnego artykułu z wyglądem obecnym.

Przesuń aby
porównać


Widać, że zniknęła dalsza część balustrady nad gankiem, co gorsza jednak wybito dziurę w zabezpieczeniu wejścia. Skorzystałem z niej i zajrzałem do środka, czego nie mogłem zrobić w 2021 r.

Okazało się, że budynek posiada świetnie zachowaną, oryginalną XIX-wieczną stolarkę.

Wnętrze dawnej strażnicy bastionu Gniady Koń. Wnętrze dawnej strażnicy bastionu Gniady Koń.
To dobra i zła wiadomość - zła, gdyż zwiększa ryzyko podpalenia. Znając naszą rzeczywistość, to nie jest pytanie "czy", lecz "kiedy".

Jako obywatel zrobiłem wszystko, co mogłem, by uratować te zabytki. Piłka jest teraz po stronie Skarbu Państwa (dzwonnica) i miasta (strażnica).

O autorze

autor

Tomasz Larczyński

wrzeszczanin od trzech pokoleń, pasjonat historii, wiceprzewodniczący Nowej Lewicy w Gdańsku

Miejsca

Opinie wybrane

Wszystkie opinie (103)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane