Dwa nowe zabytki dzięki artykułom w Trojmiasto.pl

Tomasz Larczyński

10 marca 2024, godz. 09:00

Opinie (103)

Widoczny na pierwszym planie budynek mieszkalny to przebudowana dawna kaplica cmentarna. Przebijająca się między drzewami po lewej stronie ceglana wieża to dawna dzwonnica.

Dwa budynki, które opisaliśmy w Trojmiasto.pl: strażnica bastionu Gniady Koń (Sienna Grobla 2 w Śródmieściu) oraz dzwonnica wrzeszczańskiego Cmentarza Lutra (Towarowa 38 na Aniołkach) zostały włączone do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków i tym samym uratowane od wyburzenia.

Historię obu obiektów opisaliśmy w 2021 i 2022 r. Losy strażnicy bastionu przybliżyliśmy w artykule Historia gdańskich bastionów: tych znanych i tych zaginionych. Część 3 natomiast opowieść o dzwonnicy była częścią artykułu Zaginiona kaplica i dzwonnica z cmentarza Lutra odnalazły się po latach.

Po publikacji każdego z artykułów kierowałem wnioski do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w sprawie objęcia każdego z tych budynków ochroną. Kilka dni temu dotarła do mnie wreszcie z urzędu informacja, że dzwonnica została już wpisana do ewidencji, zaś strażnica jest wpisywana w momencie publikacji tego tekstu.

Oba budynki są opuszczone, nieużywane i w złym stanie technicznym. Tym samym wpis ratuje je od niemal pewnego zniszczenia.

Zabytki mało spektakularne, ale to świadkowie ważnych historii

To ważna wiadomość dla ochrony gdańskiego dziedzictwa. Oba budynki nie przedstawiają wprawdzie znaczącej wartości architektonicznej, są jednak ostatnimi śladami kluczowych elementów przeszłości.

Dzwonnica z 1914 r. to jedna z ostatnich, innych niż starodrzew, pozostałości wielkiego kompleksu cmentarzy Wielkiej Alei.

Widoczna dobrze z peronu SKM Politechnika ceglana wieża to pochodząca z 1914 r. dzwonnica dawnego cmentarza Lutra.

Z kolei strażnica bastionu Gniady Koń z ok. 1850 r. to jedyny naziemny budynek zachowany z wewnętrznego, głównego pierścienia fortyfikacji, a także jedna z paru ledwie namacalnych pozostałości 14 splantowanych gdańskich bastionów. Wartownia nadaje się także znakomicie na budynek użyteczności publicznej (np. żłobek) lub restaurację w otoczeniu powstającej nowej zabudowy.

Bastion Gniady Koń (Braun Ross) widoczny na planie Lohrena z 1856 r.

W stosunku do moich wniosków poza ewidencją pozostała tylko kaplica cmentarna, przebudowana wcześniej na mały budynek mieszkalny.

Z uwagi na to, że budynek został mocno przebudowany po pożarze z 1959 r., służby uznały, że nie ma potrzeby obejmować go dodatkową ochroną. Jest to jednak budynek znajdujący się w dobrym stanie technicznym, który nie będzie też zapewne dalej przebudowywany, bo i po co.

Dawna kaplica to dziś budynek mieszkalny, zachowany w dobrym stanie do dziś i stojący przy ul. Trubadurów 34.

Jak zmieniły się oba budynki w ostatnich latach

Korzystając z okazji, postanowiłem zlustrować zmianę stanu obu "nowych staroci". W przypadku dzwonnicy jej istotnie zły stan na szczęście dalej się - póki co - nie pogarsza.

Inaczej jest ze strażnicą. Porównajmy oryginalną fotografię wykonaną przeze mnie w 2021 r. na potrzeby pierwotnego artykułu z wyglądem obecnym.

Przesuń aby
porównać

Widać, że zniknęła dalsza część balustrady nad gankiem, co gorsza jednak wybito dziurę w zabezpieczeniu wejścia. Skorzystałem z niej i zajrzałem do środka, czego nie mogłem zrobić w 2021 r.

Okazało się, że budynek posiada świetnie zachowaną, oryginalną XIX-wieczną stolarkę.

Wnętrze dawnej strażnicy bastionu Gniady Koń.

To dobra i zła wiadomość - zła, gdyż zwiększa ryzyko podpalenia. Znając naszą rzeczywistość, to nie jest pytanie "czy", lecz "kiedy".

Jako obywatel zrobiłem wszystko, co mogłem, by uratować te zabytki. Piłka jest teraz po stronie Skarbu Państwa (dzwonnica) i miasta (strażnica).

O autorze

Tomasz Larczyński

wrzeszczanin od trzech pokoleń, pasjonat historii, wiceprzewodniczący Nowej Lewicy w Gdańsku

Miejsca

Wojewódzki Konserwator Zabytków Gdańsk, Dyrekcyjna 2-4

Opinie (103) 5 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-10 17:14

Zabytki gdańskie.

Nigdy nikt ich nie szanował a dlatego że to POzostałość PO Niemcach. My POlacy szczycimy się falowcem.

2 miesiące
- 2 3
Twoja opinia

Zmień treść

Nigdy nikt ich nie szanował a dlatego że to POzostałość PO Niemcach. My POlacy szczycimy się falowcem.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-10 17:25

Samo wpisanie na listę budynków nie uratuje.

Ja ze szwagrem
2 miesiące
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-10 17:36

Ech stan dzwonnicy się znacznie pogorszył pamiętam jeszcze jak była kompletna i miała stalowe kratownicowe okiennice + okablowanie energetyczne.

2 miesiące
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ech stan dzwonnicy się znacznie pogorszył pamiętam jeszcze jak była kompletna i miała stalowe kratownicowe okiennice + okablowanie energetyczne.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-10 19:32

Dekoracja ???

Ta wieza/dzwonnica to kompletna ruina ..robi za dekoracje czy postrach? Moze troche rzeczywistosci Kochani. Pytanie...i co dalej z tym? Czekanie ,az sie sama rozpadnie? Czy bedzie szukanie kupca? Ktos to musi zrewitalizowac!!!!!! No ta kaplica to jeszcze ujdzie,dopoki nie bedzie remont potrzebny,a wtedy nie bedzie chetnych! Pozdrawiam

Leokadia
2 miesiące
- 2 2
Twoja opinia

Zmień treść

Ta wieza/dzwonnica to kompletna ruina ..robi za dekoracje czy postrach? Moze troche rzeczywistosci Kochani. Pytanie...i co dalej z tym? Czekanie ,az sie sama rozpadnie? Czy bedzie szukanie kupca? Ktos to musi zrewitalizowac!!!!!! No ta kaplica to jeszcze ujdzie,dopoki nie bedzie remont potrzebny,a wtedy nie bedzie chetnych! Pozdrawiam
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-10 21:29

No ale w takich miejscach mogą być duchy zmarłych osób

Sabrina Strn nosi białe drewniaki na nogach swoich
2 miesiące
- 0 1
Twoja opinia

Zmień treść

No ale w takich miejscach mogą być duchy zmarłych osób
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-11 06:23

Panie Tomku ta pana lustracja to taka niemerytoryczna

Odrobinę.
Jak widać na fotkach obiekty nie stanowią jakiegokolwiek dziedzictwa kulturowego. Obiekty są koszmarkami architektonicznymi i już w czasie wzniesienia były takie. Obiekty nie posiadają walorów typowych dla zabytków. Stan wieży jest katastrofalny i powinna zostać rozebrana. Stanowi realne zagrożenie życia. Budynek mieszkalny nie ma nic historycznego. Pokrycie blachą a na przybudówce dachówka. Okna pvc i tynki z palety najtańszych w hipermarkecie budowlanym. Litości jak to jest zabytek to urząd konserwatora można zlikwidować.

2 miesiące
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Odrobinę. Jak widać na fotkach obiekty nie stanowią jakiegokolwiek dziedzictwa kulturowego. Obiekty są koszmarkami architektonicznymi i już w czasie wzniesienia były takie. Obiekty nie posiadają walorów typowych dla zabytków. Stan wieży jest katastrofalny i powinna zostać rozebrana. Stanowi realne zagrożenie życia. Budynek mieszkalny nie ma nic historycznego. Pokrycie blachą a na przybudówce dachówka. Okna pvc i tynki z palety najtańszych w hipermarkecie budowlanym. Litości jak to jest zabytek to urząd konserwatora można zlikwidować.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-11 06:29

W końcu Larczynski się odnalazl

W temacie dla siebie właściwym a nie jako ekspert od wszystkiego i niczego

Eugeniusz
2 miesiące
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

W temacie dla siebie właściwym a nie jako ekspert od wszystkiego i niczego
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-11 07:28

Świetnie. Kolejne "są opuszczone, nieużywane i w złym stanie technicznym" budynki, które "nie przedstawiają wprawdzie znaczącej wartości architektonicznej", ale ich wartością samą w sobie jest to, że są stare.

Autor ma świadomość, że są zdewastowane i będą dalej niszczały i że jest duże ryzyko podpalenia, ale dla zasady będziemy je chronić. Ma Małomiejskiej też zostawili zabudowę dla zasady. To siedlisko patologii, bardzo negatywnie oddziałujące na okoliczną społeczność. Następne: pustostan przy ul Brzegi 53: budynek nie ma dachu, brakuje dużej części ścian, stwierdzono śmierć techniczną budynku, a konserwator nakazuje remont.

Jednocześnie pozwolono na zdewastowanie kanału Raduni i skrajną degradację stadionu Gedanii, prawdziwych "świadków historii". Nie wszystkie stare budowle to zabytki, a obejmując jakiś obiekt ochroną trzeba myśleć również o jej skutkach społecznych.

2 miesiące
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

Świetnie. Kolejne "są opuszczone, nieużywane i w złym stanie technicznym" budynki, które "nie przedstawiają wprawdzie znaczącej wartości architektonicznej", ale ich wartością samą w sobie jest to, że są stare. Autor ma świadomość, że są zdewastowane i będą dalej niszczały i że jest duże ryzyko podpalenia, ale dla zasady będziemy je chronić. Ma Małomiejskiej też zostawili zabudowę dla zasady. To siedlisko patologii, bardzo negatywnie oddziałujące na okoliczną społeczność. Następne: pustostan przy ul Brzegi 53: budynek nie ma dachu, brakuje dużej części ścian, stwierdzono śmierć techniczną budynku, a konserwator nakazuje remont. Jednocześnie pozwolono na zdewastowanie kanału Raduni i skrajną degradację stadionu Gedanii, prawdziwych "świadków historii". Nie wszystkie stare budowle to zabytki, a obejmując jakiś obiekt ochroną trzeba myśleć również o jej skutkach społecznych.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-11 08:01

Teraz Energa doliczy nam do rachunku jeszcze ratowanie wieży Lutra

Czy każdą ruinę trzeba ratować?

2 miesiące
- 3 1
Twoja opinia

Zmień treść

Czy każdą ruinę trzeba ratować?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-03-11 08:40

bRawo

Brawo, swietna robota

2 miesiące
- 0 3
Twoja opinia

Zmień treść

Brawo, swietna robota
Regulamin dodawania opinii