• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Gdyński krzyż portowy: pamiątka budowy miasta

12 maja 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Krzyż w gdyńskim porcie postawili robotnicy w 1922 roku. Krzyż w gdyńskim porcie postawili robotnicy w 1922 roku.
Dziś krzyż stoi w cieniu budynku Sea Towers. Dziś krzyż stoi w cieniu budynku Sea Towers.

Przydrożne krzyże, tak charakterystyczne dla polskiego krajobrazu, mają często głębsze znaczenie. Gdyńscy robotnicy postawili w latach 20. krzyż w podzięce za pracę przy budowie portu.



Były wznoszone w podzięce za otrzymane łaski, uzdrowienie z choroby, uratowanie z wojennej pożogi lub klęski żywiołowej. Stawiano je ponadto dla upamiętnienia nagłej śmierci. Kiedy człowiek zginął tragicznie w wypadku, w wyniku zabójstwa czy uderzenia pioruna, wierzono, że jego dusza nie zazna spokoju, dopóki nie zostanie postawiony przydrożny krzyż lub kapliczka.

I w Gdyni, gdy w 1922 roku była jeszcze wsią, postawiono pewien szczególny krzyż, który był zwiastunem nowej, lepszej przyszłości. Postawili go budowniczowie portu, w podzięce za pracę, jako wotum dziękczynne, ale również dla upamiętnienia doniosłego wydarzenia, jakim było uchwalenie przez Sejm Polski ustawy o Budowie Portu w Gdyni.

"Upoważnia się Rząd do poczynienia niezbędnych zarządzeń celem wykonania budowy portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu, jako portu użyteczności publicznej" - słowa art. 1 ustawy o budowie portu w Gdyni, podjętej 23 września 1922 przez Sejm RP, uznawane są za formalny początek Portu Gdynia.

W 1930 roku Tadeusz Wenda zamieszkał w nowym budynku przy ul. Waszyngtona 38 zobacz na mapie Gdyni, gdzie mieściło się również biuro Naczelnika Budowy Portu. Dwa lata później, w 1932 roku, przeniesiono tam krzyż budowniczych portu. Jak podają ustne przekazy, niejednokrotnie modlił się przy nim Tadeusz Wenda.

W roku 1939 krzyż został zniszczony przez Niemców. Gdynianie pamiętali o trudzie swoich ojców i już w latach 1945/46 postawiono w tym samym miejscu nowy krzyż. Po trudach wojny znów trzeba było budować: odtworzyć port, którego falochrony były zniszczone w 90 proc., a nabrzeża w 45 proc., nie wspominając o infrastrukturze portowej i miejskiej oraz zablokowanych wrakami i minami kanałach portowych.

Taki sam los, jak Wendę, nieco zapomnianego w Gdyni, bez należytego i godnego pomnika, spotkał krzyż budowniczych portu. Dziś strzeże on ni to park, ni to parking. W zaniedbanym otoczeniu daje niechlubne świadectwo naszej pamięci o pionierach, którzy w pocie czoła budowali i odbudowywali fundamenty dzisiejszego portu i miasta. Uchwalony nowy plan zagospodarowania przestrzennego rejonu śródmieścia Gdyni, który obejmuje tereny Dalmoru i ulicę Waszyngtona, przewiduje nową strefę prestiżu miasta z nowoczesną zabudową.

Drewniany krzyż, smagany morskim wiatrem i jesiennym deszczem, oparł się niejednej burzy, ale czy oprze się nowoczesnej zabudowie? Czy w Gdyni, tradycyjnie nowoczesnej, jest miejsce na sentymenty, pamięć o jej korzeniach i twórcach?

Mariusz Pająk jest miłośnikiem historii Gdyni, historycznym i społecznym publicystą, przy tym wieloletnim radnym miasta, a także przewodniczącym rady dzielnicy Wielki Kack.

Opinie (135) ponad 10 zablokowanych

  • Takie obiekty powinno się chronić! (1)

    Krzyż - symbol chrześcijaństwa i nadzieji... W tym przypadku także symbol Polski otwartej na morze... Pamiątka z II Rzeczypospolitej, niezależnego, suwerennego Państwa, które mając tylko stokilkadziesiąt kilometrów wybrzeża morskiego potrafiło to wykorzystać i zagosopodarować, miało sensowną gospodarkę morską (np. budowa portu i miasta w Gdyni itd.) i ogólnopaństwową (np. Centralny Okręg Przemysłowy, magistrala węglowa itd.), rozwijało się i prężnie odbudowywało się po 123 latach niebytu...
    A co mamy teraz... zgroza, upadek, stopniowa utrata suwerenności gospodarczej, politycznej, kuturowej... :-(

    • 43 4

    • przecież stoi

      Chociaż obawiałem się, że go wetnie podczas budowy ST. Nawet płotkiem otoczony, więc nie jest tragicznie :)

      • 2 0

  • Pamiętam ten dzień

    Kiedy wziąłem moją panne i zabawiałem się pod tym krzyżem, miała grube uda ale lubie takie :)

    • 3 6

  • zlykwydować ten krzyż , pocionć i spalić

    • 2 8

  • (1)

    co ty nawiedzony , jakis jesteś czy co , sprzedać wszystko i już , czym się martwisz , i tak długo nie pożyjemy , w 2012 ogłosili koniec świata...

    • 0 5

    • ale o so chodzi?

      To według autora i wpisujacych sie tu - GDZIE powinien ten krzyz stać??? I co powinno sie z nim robic, zeby nie byc podejrzanym o brak patriotyzmu, cynizm, obojetność, liberalizm i Bóg wie co???
      Zlitujcie sie. Przeciez ten krzyz jest ogrodzony, stoi sobie niczym kapliczka przydrozna i przypomina , gdzie był kiedys morski brzeg. No i ok.
      Jaks maruda glindzi bez sensu. Najpierw w dodatku do Gazety Wyborczej ( w sobote - Moja Gdynia), a teraz robi kampanie na portalu trójmiasto.
      Gdyby ktos ten krzyz usunął, połamał, pobazgrał, to co innego, ale tak?
      Ma nowoczesne sasiedztwo, skromnie sobie stoi. I ok.

      • 1 3

  • Ciekawe kto jest właścicielem trenu wokół krzyża?

    Ciekawe też jaki jest miejscowy plan zagospodarowania tego terenu i co IIinwestor wokół niego (i czy na pewno tylko wokół?) ma zamiar wybudować? W zasadzie nawiązuje to do pytania czy Gdynia ma być tworem tradycyjnym, nowoczesnym czy zrównoważonym?

    • 3 2

  • Codziennie przechodzę kolo tego krzyża do pracy i nie zwrócilam na neigo uwagi. Dopiero artykul zaciekawil mnie i sklonil do refleksji. Dzięki:)

    • 5 1

  • (2)

    do lykwydacji z tym krzyżem

    • 1 16

    • zdzisław jest chory (1)

      • 6 2

      • znowu nie brał dzisiaj tabletek

        • 7 0

  • dzięki za artykuł

    to byli wielcy ludzie.
    faktycznie to miejsce powinno sie lepiej prezentowac

    • 13 0

  • brawo Gdynia

    tak jest,tak powinno byc,Gdynia jest Polska-

    • 19 2

  • Nawet go kiedyś przypadkiem zauważyłem...

    ...rzeczywiście,powinno się bardziej zadbać o wyeksponowanie tego miejsca,nie tylko wysokościową zabudową.

    • 26 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane