• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Gdzie się podziały gdańskie parki i ogrody?

Jakub Knera
26 września 2011 (artykuł sprzed 12 lat) 
Choć trudno będzie to sobie wyobrazić, powyższa rycina przedstawia fontannę na Placu Wałowym z początku XX wieku. Choć trudno będzie to sobie wyobrazić, powyższa rycina przedstawia fontannę na Placu Wałowym z początku XX wieku.

Skąd wzięła się nazwa Błędnik i kto wie, że kiedyś w jego miejscu był malowniczy ogród? A to, że przed Bramą Wyżynną był Ogród Botaniczny, przy Pustym Stawie na Stogach stał dom kuracyjny z kawiarenkami i wypożyczalnią kajaków, a z Parku Oliwskiego można było dostrzec morze? Kiedyś trójmiejskich parków i terenów zielonych było o wiele więcej, teraz ich znaczna część jest zaniedbana. O sytuacji przestrzeni zielonych w Gdańsku rozmawiamy z Katarzyną Rozmarynowską, urbanistką z Politechniki Gdańskiej, która właśnie wydała książkę "Ogrody odchodzące...?" poświęconą historii tutejszych terenów zielonych.



Przed Bramą Wyżynną, w miejscu gdzie obecnie jeżdżą tramwaje, na początku XX wieku był ogród botaniczny. Przed Bramą Wyżynną, w miejscu gdzie obecnie jeżdżą tramwaje, na początku XX wieku był ogród botaniczny.
Fontanna na Targu Maślanym na początku XX wieku (obecnie między ulicą Lastadia i Kotwiczników) upamiętniająca pomyślne zakończenie budowy miejskich wodociągów i kanalizacji. Fontanna na Targu Maślanym na początku XX wieku (obecnie między ulicą Lastadia i Kotwiczników) upamiętniająca pomyślne zakończenie budowy miejskich wodociągów i kanalizacji.
Park na Jaśkowej Dolinie był regularnie odwiedzany przez ważne osobistości ze świata polityki. Na zdjęciu pruski Następca Tronu, książę Wilhelm, który na początku XX wieku wybrał się tam na sanki. Park na Jaśkowej Dolinie był regularnie odwiedzany przez ważne osobistości ze świata polityki. Na zdjęciu pruski Następca Tronu, książę Wilhelm, który na początku XX wieku wybrał się tam na sanki.
Gdańskie parki i zieleńce na mapie Gdańska z 1940 roku. Łącznie było ich niemal 40. Gdańskie parki i zieleńce na mapie Gdańska z 1940 roku. Łącznie było ich niemal 40.
Jakub Knera: Czytając Pani książkę dochodzi się do przerażających wniosków - kiedyś w Gdańsku była masa przestrzeni zielonych, a teraz oprócz kilku głównych parków sytuacja przedstawia się bardzo kiepsko.

Katarzyna Rozmarynowska*: To nieprawda. Nie jest tak źle. Większość parków i zieleńców, o których piszę, wciąż jeszcze istnieje. Problem polega na tym, że dla większości z nas są niedostrzegalne, zbyt mało o nich wiemy. Dawni mieszkańcy, którzy byli emocjonalnie związani z gdańską zielenią wyjechali stąd, a dla przybyszów, opuszczone przez Niemców parki były zupełnie pozbawione treści. Utrudniło to im uznanie zielonego dziedzictwa za własne, a tym samym zmniejszyło jego szansę na przetrwanie. Moja książka ma na celu przybliżyć dzisiejszym gdańszczanom dzieje gdańskiej zieleni publicznej, odkryć jej pozamaterialną treść, pokazać to, czego nie widać a co jest konieczne do zrozumienia jej wartości. Tylko to może pomóc ocalić zielone zabytki przed ostatecznym unicestwieniem.

Co zaskakuje najbardziej? Można doszukać się w niej wielu ciekawostek. Chyba mało osób zdaje sobie sprawę, że nazwa Błędnik zobacz na mapie Gdańska wzięła się od ogrodu z labiryntem (był w miejscu, gdzie obecnie przecinają się tory z mostem), w którym się błądziło, przed Bramą Wyżynną był Ogród Botaniczny zobacz na mapie Gdańska, a park na Jaśkowej Dolinie zobacz na mapie Gdańska był jednym z pierwszych miejskich parków w Europie.

Zaskoczeń było dużo, może dlatego, że praca nad książką trwała wiele lat. Największym jednak było to, że miejsca, które wcześniej znałam, okazywały się zupełnie inne niż mi się wcześniej wydawało. Najlepszym przykładem jest wymieniony przez pana Błędnik. Też, podobnie ja pan, myślałam, że istniał tam labirynt. Tymczasem nic na to nie wskazuje, a swoją nazwę, ta najstarsza gdańska promenada zawdzięcza prawdopodobnie szalonym (błędnym) pacjentom pobliskiego lazaretu. Albo Park Jaśkowej Doliny, dziś pusty i niedostępny las. Tymczasem kiedyś było to miejsce tętniące życiem, jeden z pierwszych parków miejskich w Europie. Gdańszczanie bardzo wcześnie, bo już w 1832 roku wpadli na pomysł jego budowy. Byli z niego bardzo dumni. Dwa jego widoki umieścili nawet na gloryfikującej miasto rycinie. Znalazły się na symbolicznym łuku triumfalnym, pośród najcenniejszych gdańskich budowli: ratusza, teatru miejskiego, zbrojowni itd. O wysokiej randze, jaką park się cieszył, dobitnie świadczy i to, że jego odwiedziny były częstym elementem programu oficjalnych wizyt ważnych osobistości. Kilkakrotnie gościł tu następca tronu pruskiego książę Fryderyk, który od 1840 roku panował jako król Fryderyk Wilhelm IV, a ostatni następca tronu, komendant Pierwszego Regimentu wrzeszczańskich Huzarów Śmierci książę Wilhelm (1882-1951) zimą zwykł korzystać z toru saneczkowego urządzonego na stokach Wzgórza Królewskiego zobacz na mapie Gdańska, co zostało nawet uwiecznione na okolicznościowej pocztówce.

Wielu osobom pewnie ciężko sobie wyobrazić że kiedyś w miejscu między obecnym I Liceum Ogólnokształcącym, Pomnikiem Poległych Stoczniowców i Zieleniakiem był malowniczy Plac Hanzy zobacz na mapie Gdańska, na Starych Szkotach znajdował się Ogród Schahnasjahna zobacz na mapie Gdańska żywcem przypominający ten z powieści "Tajemniczy Ogród", przy Pustym Stawie zobacz na mapie Gdańska na Stogach były kawiarenki, dom kuracyjny oraz wypożyczalnia kajaków, a stojąc przy żywopłocie w miejscu Drogi do Wieczności zobacz na mapie Gdańska w Parku Oliwskim można było dostrzec nawet morze. Ciężko potraktować Pani książkę jako optymistyczny obraz tego co dzieje się z obszarami zielonymi w Gdańsku widząc różnicę między tym co było kiedyś, a sytuacją obecną.

Nie, dlaczego? Proszę spojrzeć na tytuł zakończony wielokropkiem i znakiem zapytania. On jednak pokazuje, że ciągle mam nadzieję na zatrzymanie postępującej degradacji. Optymistycznie patrzę na coraz większe zainteresowanie mieszkańców zabytkową zielenią, na rosnącą świadomość jej wartości i budzącą się potrzebę zmiany. A stąd już tylko krok do urny wyborczej, do walki o fundusze, do organizowania się w jej obronie zabytkowych.

Wiele dawnych parków już nie istnieje. Czas obszedł się z nimi okrutnie. Nie ma na to rady. Nic nie zwalnia nas jednak z obowiązku poszukiwania ratunku dla tych, które jeszcze pozostały. Warunkiem koniecznym wyprowadzenia ich z pustki w jakiej się znalazły, jest zainteresowanie społeczności lokalnych. Wierzę, że jeśli władze dostrzegą prawdziwe zainteresowanie swoich wyborców zabytkową zielenią, to znajdą się też środki na jej rewaloryzację. Warto o nią walczyć, chociażby dlatego, że jest ona świadectwem historii i  fragmentem europejskiego dziedzictwa za które jesteśmy odpowiedzialni. Parki i skwery powstawały dzięki olbrzymiemu wysiłkowi i zaangażowaniu dawnych mieszkańców i w związku z tym nie powinny być dzisiaj traktowane jako niechciane, zawadzające postępowi skupiska zdziczałej zieleni. Nie jesteśmy ich właścicielami a jedynie depozytariuszami, którzy powinni przekazać je następnym pokoleniom. Poza tym, są nam one po prostu potrzebne.

Czy w Gdańsku jest wystarczająca ilość terenów zielonych?

Może Gdańsk nie ma w tradycji dbania o swoje przestrzenie zielone? W końcu niszczono je wielokrotnie chociażby podczas wojen napoleońskich. A ponadto wiele z parków otwartych publicznie, najpierw było prywatnymi, zamkniętymi przestrzeniami.

Gdańszczanie bardzo dbali o swoją zieleń. Zniszczenia wojenne nie były przez nich zawinione. To były kataklizmy. Natomiast zwyczaj udostępniania mieszkańcom ogrodów prywatnych, który poprzedził budowę ogólnodostępnej zieleni publicznej dotarł do Gdańska pod koniec XVIII wieku. Dzięki hojności właścicieli można było przechadzać się tu po ogrodach: Andrzeja Schopenhauera na Oruni zobacz na mapie Gdańska, opata cystersów w Oliwie, a na początku XIX wieku także Jana Labesa w Jaśkowej Dolinie (ok. 1803) i Sörena Bjørna na Stogach. Chętnie swoimi zielonymi salonami dzielili się także właściciele posiadłości na Polankach zobacz na mapie Gdańska.

Ale pewne zmiany w myśleniu ludzi się pojawiają. Odnawiany jest Park Reagana, Park Haffnera, Park Oruński. Pojawiają się plany młodych architektów jak przestrzenie zielone mogą ożywić dzielnice. Odbył się też konkurs na zagospodarowanie Placu Wałowego zobacz na mapie Gdańska.

Oczywiście. Zieleń w przestrzeniach publicznych, także zieleń zabytkowa staje się coraz ważniejszym elementem w miastach w całej Europie. Od pewnego czasu obserwujemy taki mały renesans miejskiej sztuki ogrodowej. Miło, że w Gdańsku również podejmowane są inicjatywy związane z rewaloryzacją parków. Szkoda, że tych inicjatyw jest tak mało. Jeśli zaś chodzi o konkurs na Plac Wałowy, to szkoda, że w jego warunkach nie zwrócono uczestnikom uwagi, że Plac Wałowy to także najstarszy gdański zieleniec (założony w 1872 roku), o doskonale zachowanym układzie kompozycyjnym, a nie tylko plac, który trzeba zagospodarować.

Wydaje się że teraz cykl z XIX wieku się powtarza - wraz z rozwojem urbanizacji przestrzenie zielone zanikają i mieszkańcy zaczynają odczuwać ich brak. Przegrywamy pod względem przestrzeni zielonych chociażby z Berlinem i Paryżem, z którymi kiedyś z powodzeniem mogliśmy konkurować. Czyżby więc polityka Gdańska brnie w złym kierunku?

Jeżeli chodzi o nowe realizacje, to ciągniemy się w tyle nie tylko za Berlinem i Paryżem, ale również za wieloma znacznie mniejszymi miastami. Wydaje się, że brakuje nam całościowej planistycznej wizji terenów zieleni, która pozwoliłaby na rozsądne gospodarowanie istniejącymi zasobami i rezerwowałaby tereny pod nowe parki. Sztandarowe gdańskie realizacje, takie jak Park Reagana czy brzeźnieński Park Haffnera, są dla mieszkańców wielu dzielnic, ze względu na trudności komunikacyjne, praktycznie nieosiągalne. Mam tu na myśli przede wszystkim południowe dzielnice Gdańska - gęsto, chaotycznie zabudowane kamienne pustynie, bez drzew, skwerów i parków. Nie możemy liczyć na to, że będą je zakładać nastawieni na szybki zysk deweloperzy. Jako elementy ogólnodostępnego systemu zielonych przestrzeni publicznych powinny być inwestycjami miejskimi, tak samo jak drogi, chodniki i place.

Mam nadzieję że moja książka chociaż w minimalnym stopniu zwróci uwagę na problem parków i przestrzeni zielonych w Gdańsku. Dla większości z nich czasu pozostało już niewiele, wchodzą bowiem w okres schyłkowy. Jeżeli nie uda się ich uratować w najbliższych latach, to na zawsze znikną z krajobrazu miasta. Chyba ze szkodą dla nas wszystkich.

*Katarzyna Rozmarynowska - adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej; prowadzi zajęcia z urbanistyki i architektury krajobrazu. Jej zainteresowania zawodowe są związane z szeroko pojętą problematyką miejską, historią sztuki ogrodowej, teorią i konserwacją zabytkowej zieleni oraz teorią architektury krajobrazu. Jest autorką licznych artykułów poświęconych tej tematyce. Oprócz prac o charakterze ściśle naukowym, w jej dorobku są również projekty rewaloryzacji m.in. Parku Przymorze, Park Stawowie w Sopocie czy wrzeszczańskiego parku przy PG. Jest także autorką Zielonego Pomnika Jana Pawła II na gdańskiej Zaspie.

We wtorek, 27 września w Ratuszu Staromiejskim odbędzie się spotkanie z Katarzyną Rozmarynowską promujące jej książkę "Ogrody odchodzące", która ukazała się nakładem wydawnictwa Słowo/Obraz terytoria. Na spotkaniu książka będzie dostępna w promocyjnej cenie 65 zł. Będzie można kupić ją także w komplecie z wydawnictwem "Wędrówki po Wrzeszczu" w cenie 110 zł.

Wydarzenia

Ogrody odchodzące - spotkanie promujące książkę Katarzyny Rozmarynowskiej

spotkanie

Miejsca

Opinie (176) 3 zablokowane

  • część parków zniszczono podczas wojny, cześć została oddana pod konieczną rozbudowę miasta (np. przed Bramą Wyżynną))

    Władza też nie może uszczęśliwiać na siłę mieszkańców parkami, których ci wcale nie potrzebują. Przypominam, że kto chce parku albo chociaż drzew w mieście, ten zostaje przez mieszkańców wysłany "na wieś" albo do Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, który ma wystarczyć gdańszczanom za wszystkie parki i całą zieleń. Sami tak piszecie pod różnymi tu artykułami, drodzy mieszkańcy Trójmiasta.

    • 3 1

  • Przecież niedawno był tu artykuł, że ma powstać jakieś oczko wodne i wokół niego park. (8)

    Poza tym mamy wiszące ogrody i wróbla staw (zalane betonem)

    • 60 2

    • no właśnie - park wg Budynia (6)

      to zabetonowany zbiornik retencyjny otoczony trawniczkiem i betonową kostką.Podany w artykule przykład Parku Oruńskiego to nie pomysł tutejsztch władz, tylko kilku (stowarzyszonych) zapaleńców, którym udało się zrealizowac coś więcej niż taką jak ww. wizję.

      • 21 2

      • (1)

        POczekajmy do końca. Jeszcze nie zrealizowali.

        • 1 1

        • byłeś, widziałeś?

          Poznałam ten park dopiero, gdy zapisałam dziecko do przedszkola znajdującego się na jego terenie. Znalazłam czas, by przestudiować jego losy, odnaleźć w Internecie zdjęcia, dzięki którym widać, jak naprawdę można zrewitalizować zaniedbany przez lata teren. Ogromny teren...Niespełna kilometr dalej, przy siedzibie gminnego Gdańskiego Archipelagu Kultury (dawny Miejski Dom Kultury) jest ślad po innym, słynnym, gdańskim parku. Jego dawny właściciel - Artur S....r nadal jest chlubą naszego miasta. A jego ogród, który według historyków był jednym z najpiękniejszych (nie tylko w Gdańsku) wygląda obecnie jak obraz nędzy i rozpaczy.

          • 1 0

      • (3)

        Co Ty gadasz ?! Powienienes sie cieszyc, że przy inwestycji przeciw powodziowej jest zieleniec. Do jasnej cholery Adamowicz zmordernizowal Park na jasieniu, w krolewswkiej dolinie, kuzniczki, brzeźnieński, zielony, powstal park reagana, nad oplywem motlawy, przy chirona!! Piszcie na szczurka ktory nie zbudowal zadnego parku ani zieleńca!!

        • 6 9

        • Piotrowski, wyluzuj, Budyń i tak nie da ci premii

          • 1 0

        • albo jesteś ślepy albo masz spaczone poczucie piękna , po drugie gotujesz sie jakby Budyniek to była twoja rodzina , tak jak już pisałem pod Twoją wypowiedzią , modernizacja to nie wycinka krzaków i skoszenie trawy , ale nowa aranżacja - projekt i nowe zasadzenia !!!

          • 5 0

        • sPOko, tata i tak tego nie czyta, wyluzuj

          • 6 0

    • He, he. Szczególnie wiszące ogrody to cud natury, tylko podziwiać.

      • 4 0

  • Bo Gdańsk za Niemców był jednym z najpieknieszych miast europy (3)

    Dlatego tez mieszkało tu tak wielu obcokrajowców z innych krajów!!Teraz w POlsce mieszka tylko garstka i to tych co tu robia interesy głownie na wyzysku Polaków!!Teraz Gdańsk to obraz nedzy i pozostałosci tego co było kiedys.

    • 18 2

    • obcokrajowcy tu mieszkali za czasów Korony Polskiej

      a nie zapyziałego pruskiego miasteczka bez żadnego znaczenia.

      • 2 0

    • Panie "racja"... (1)

      ...to podziękuj Ruskim, że Gdańsk tak wygląda. To oni tu wszystko zniszczyli i zburzyli.

      • 7 0

      • Jasne ze ruskie zniszczyli Gdańsk Ale to Polacy im stawiali pomniki i Polacy dokonczyli zniszczenia tego co zostało

        A zostało bardzo wiele.Polacy systematycznie niszczyli to co zostało albo czekali az samo sie rozpadnie !!Nawet teraz władze miasta czekaja az niektóry piekne miejsca co nawet za prlu były ładne niszczeja i czekaja tylko by je sprzedac pod deweloperke.!!Tak sie robi tez z zabytkami przed wojennymi Gdańska!

        • 3 2

  • Parki nie przynosza zysków tylko straty, więc włodarze ich nie tolerują. (14)

    Jest też teoria o konieczności postępu i zalewania miast betonem. A jak komuś się to nie podoba, to miłośnicy "nowoczesnej architektury" polecają przeprowadzkę na wieś.

    • 129 8

    • (3)

      Jakiego zalewania ?:) Chlopie, udajesz, że jestes mądry i cos wiesz. W ciągu ostatnich lat wybudowano Park Reagana, Park Zielony, Park przy ulicy Chirona, Nad oplywem motławy, zmodernizowano, Park w Krolewskiej Dolinie, Park Kuźniczki, Park Brzeźnieński, Park na Jasieniu. Wiec gdzie wlodarze nie tolerują parków ?! Chyba w Gdyni bo tam nie powstal zaden park ani zaden nie zostal zmodernizowany pod panowaniem Pana Szczurka. Piszcie prawde!!!!

      • 9 9

      • zacznij odróżniać: wybudowano od "odnowiono"

        A potem wysil te ostatnie dwie szare komórki, które ci pozostały po praniu w Urzędzie Miasta i daj przykład jednego NOWEGO PARKU w Gdańsku (tylko nie pisz o zaniedbanych trawniczkach wokół któregoś ze zbiorników retencyjnych, bo to żenada).

        • 0 0

      • (1)

        Modernizacja , czyli wykośmy wszystkie krzaki i postawmy nowe ławki ??? a może coś by tak zasadzić , czy może szczytem możliwości Gdańska to te kosze stalowe z kwiatami co niby są piękne i wiszą na słupach oświetleniowych jako ozdoba np przy urzędzie miejskim , czy może te piękne gazony z odpadków stoczniowych obsadzone kwiatami by zbytnio nie szpeciły ?? mydli oczy innym albo tym co się jeszcze im da mydlić , bo ludzie powoli otwierają oczy i nie łykają wszystkiego co im się pod nos podsunie.

        • 8 5

        • Zgadzam się. nad Opływem Motławy, gdzie mieszkam, niczego nie zbudowano ani nie posadzono.

          Wycięli tylko brudne krzaki, trochę posprzątali i koszą trawę. Oczywiście popieram takie działania, ale nie nazywam tego budową nowych parków. A Opływ Motławy ma przecież gigantyczny potencjał - tutaj można zrobić boiska, place zabaw, skateparki, naturalne kąpieliska letnie, kajaki i rowery wodne itd. Ale wtedy trzeba by się wysilić, pomyśleć, poszukać, zaplanować i sypnąć trochę grosza, a z tym w Urzędzie ciężko.

          • 15 0

    • (6)

      Przykre ale prawdziwe, a jak wiadomo nic tak nie odpręża jak widok zieleni a nie widok nowego marketu czy tam biedry...ech

      • 18 0

      • (4)

        Jedno drugiemu nie przeszkadza. Można market otoczyć skwerkiem, a parking drzewami - tylko trzeba o tym pomyśleć.

        • 8 3

        • Kto widział parkingi przy marketach w Niemczech? (1)

          Pomiędzy rzędami miejsc parkingowych są pasy zieleni z drzewkami i krzewami. No, ale to wymaga więcej roboty, krawężników, ziemi, dbani a do tego jaka strata miejsca, nie? Więc w Polsce nie przejdzie :(

          • 6 5

          • Ech,

            przy jednym z parkingów w EUROPIE rosły sobie drzewa, a między gałęziami zainstalowano mini-mikrofony z odgłosami ptasich treli....

            • 3 0

        • genialny pomysł , pójdę więc z dzieckiem na spacer na parking przy hipermarkecie , niech sobie dziecko w "paku" pobiega - debili sieją !!!

          • 5 7

        • super- sam to wymyliłeś? porażka

          • 3 4

      • Niektórzy, żeby się odprężyć idą do Biedronki i kupują dwie puszki VIPa, Trixxa.

        To jest dopiero odprężenie!. Sam widok zieleni tak na pewno nie odpręża.

        • 8 6

    • dziś "nowoczesna architektura" = tanie budowanie , czyli stalowa konstrukcja , zbrojony beton i trochę szkła , na parkingu kostka brukowa , z trzy tuje dla przyzwoitości i gotowe cudo współczesnych możliwości

      • 8 2

    • księgowy

      To nie tylko miłośnicy „nowoczesnej architektury”, bo nowoczesna architektura może być bardzo ładna i przyjazna środowisku, ale ja bym ich nazwał zwolennikami rabunkowej formy rozwoju gospodarczego.

      • 13 0

    • Miłośnicy nowoczesnej architektury najczęściej pochodzą ze wsi, stąd ten trwały kompleks. Miasto i idea postępu kojarzy im się z betonem, stąd każdego, kto westchnie o parku, pogardliwie wysyłają "na wieś".

      • 18 5

  • Ta fontanna na Targu Maślanym - po prostu bajka...Odbudować!

    • 4 1

  • Tak sobie patrzę na to zdjęcie z Bramą Wyżynną i zastanawiam się, jak można być przeciwnikiem odbudowy Dworu Gdańskiego teraz (2)

    gdy wiadomo iż LOT spotka to co nie powinno spotkać żadnego zabytku, czyli burzenie. Marnowanie okazji, tak zapiszą się ostatnie lata Gdańska. Mówię "ostatnie", bo w tym tępię w roku 2050 Gdańsk będzie tak się różnił od przedwojennego Kaliningrad od Królewca.

    • 5 6

    • W tym "tempie" - chyba, że masz na myśli tępotę włodarzy

      • 0 0

    • Nieprzystosowanych jednostek ci u nas dostatek.

      O!

      • 0 0

  • trzeba sobie powiedzieć bez owijania w bawełnę: przed 1945 rokiem mieszkańcy Gdańska (1)

    mówili innym jezykiem, reprezentowali wielowiekowa tradycję mieszczańska i inną cywilizację a po 1945 roku ich miasto zasiedlił żywioł ze wschodu majacy,,chęć szczerą" i nic więcej

    • 6 4

    • ta chęć trwa do dziś w zakompleksionym, platfusowym elektoracie.

      • 1 0

  • parki i ogrody........ kiedys nawet (2)

    naprzeciwko mojego budynku byl park, teraz jest tam blok, kiedys na chelmie byl piekny park, teraz jest tam tesco. macie odpowedzi. zamist parkow i ogrodow albo PLACOW ZABAW DLA DZIECI- KTORYCH JEST TRAGICZNIE MALO wola budowac osiedla... nic dziwnego ze potem ludzie sie zle czuja jak nie ma nawet w tym zasmrodzonym gdansku miejsca , zeby nawdychac sie swiezego pwoietrza, bo nawet na plazy go nie ma. ukochane rafinerie echhh :P

    • 9 1

    • Ejże, (1)

      tam, gdzie jest Tesco na Chełmie NIE BYŁO PARKU!!!! Prawie cały teren "Nowego" Chełmu to były poligony!!!!A bliżej starego osiedla - pola...Wychowałam się tam, i jeszcze nie mam sklerozy, więc pamiętam. W ogóle tam nie było ŻADNEGO PARKU. Był Ogródek Jordanowski, o który nikt nie dbał, więc z roku na rok wyglądał gorzej. A dzieciaki bawiły się na podwórkach i w ogródkach. Albo na Biskupiej.

      • 0 3

      • co ty mi gadasz??? byl park i bajorko, siedzialam tam na laweczce, na 1 randkach... wiec chyba jednak masz ta skleroze.

        • 3 0

  • parki

    po co komu parki lepiej niech rosna jakies chaszcze nie ma z nimi problemu a o park trzeba troche zadbac chaszcze to zawsze jakas zielen prawda .

    • 4 0

  • Cudowna ksiazka!

    • 2 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane