W mijającym roku doszło w Trójmieście do dwóch tragedii, których sprawcami byli żołnierze pozostający w czynnej służbie. - Choć MON przekonuje, że wszystkich żołnierzy otacza opieką psychiatryczną, prawda jest niestety inna - przekonuje pan Adam, nasz czytelnik.
jako dziecko tak, ale w dorosłym życiu już nie
24%
tak, bo wojsko oferuje niezłe zarobki, ale jednak ryzyko jest zbyt duże
8%
tak, bo chciałe(a)m służyć krajowi, ale wojskowa rzeczywistość mnie zniechęciła
16%
tak, jestem żołnierzem zawodowym
13%
tak, jestem żołnierzem Obrony Terytorialnej
2%
Mieszkam na dużym osiedlu w Gdyni, gdzie wiele bloków mieszkalnych zajmowanych jest przez rodziny żołnierzy. Mam wśród nich licznych znajomych i kilku przyjaciół.
Chcą nie chcąc, w ostatnich miesiącach niejednokrotnie rozmawialiśmy o dwóch tragediach, które rozegrały się w Trójmieście. Chodzi oczywiście sprawę
śmierci jesienią żołnierza zawodowego Grzegorza Borysa w Gdyni (po zabiciu psa i własnego syna) oraz latem
żołnierza wojsk specjalnych w Redzie (po zabiciu psa i własnej córki).
Oba te zdarzenia prowokują to zadawania pytań o stan opieki psychiatrycznej nad żołnierzami Wojska Polskiego.
Z rozmów z żołnierzami wynika, iż kierowanie do psychiatry w wojsku to nadal margines i temat tabu. Żołnierze nie korzystają z tej możliwości w obawie przed stygmatyzacją i zwolnieniem ze służby. Dowódcy zaś nie kierują ich na takie badania, dopóki jakaś sprawa "nie jest medialna".
Tymczasem żołnierze podlegają w czasie służby ogromnym obciążeniom psychicznym. Wynika ono z charakteru wykonywanych zadań, często ponad wyznaczone godziny pracy, poza miejscem zamieszkania lub nawet poza krajem. Nie powinno dziwić, że ma to bezpośrednie przełożenie na ich zdrowie, w tym psychiczne.
Jak widać po wskazanych zdarzeniach, brak łatwo dostępnej pomocy psychiatrycznej może to doprowadzić nawet do takich tragedii, jak targnięcie się na życie własne i członków rodziny żołnierza.
Ponieważ temat jest moim zdaniem bardzo ważny, postanowiłem zadać kilka pytań instytucjom, dla których kondycja psychiczna polskich żołnierzy powinna mieć kluczowe znaczenie:
- Jak wyglądają badania psychiatryczne podczas służby wojskowej?
- Czy podczas badań okresowych są badania psychiatryczne?
- Jakie są możliwości weryfikacji zdrowia żołnierza zawodowego W TRAKCIE SŁUŻBY? Jak to wygląda w praktyce?
- Czy MON podejmie działania na przykładzie dwóch ostatnich zabójstw dzieci w Gdyni i Redzie w kwestii poszerzenia możliwości badań psychiatrycznych żołnierzy w trakcie służby?
Pytania wysłałem do:- Rejonowej Wojskowej Komisji Morsko-Lekarskiej w Gdańsku-Oliwie, mieszczącej się przy ul. Polanki 113,
- Centrum Operacyjnego Ministra Obrony Narodowej,
- Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia MON w Warszawie,
- Departamentu Kontroli MON w Warszawie.
Trzy instytucje, w tym Rejonowa Wojskowa Komisja Morsko-Lekarska w Gdańsku-Oliwie, zignorowały moje pytania. Odpowiedź, nawet bardzo obszerną, otrzymałem jedynie od Centrum Operacyjnego MON.
[
Od redakcji: Odpowiedź publikujemy w oryginalnym brzmieniu, z wyróżnieniami pochodzącymi od redakcji, ale ze względu na jej długość, zamieszczamy ją na końcu artykułu.]
Moim zdaniem odpowiedź jest czysto urzędowa, jednak nadal nie wskazuje, czy i jakie działania należy podjąć w sprawie zdrowia psychicznego żołnierzy, aby nie doszło do podobnych tragedii jak w Gdyni i Redzie.
Udało mi się porozmawiać z jednym z żołnierzy, którzy mieszkają na osiedlu. Staż służby w wojsku 12 lat. Zaprezentowałem mu odpowiedź, jaką dostałem z CO MON. Stwierdził, iż jest ona zupełnie oderwana od rzeczywistości.
- W praktyce żaden żołnierz, nawet mający problemy psychicznie, nie zgłosi się sam z siebie do swojego przełożonego czy dowódcy jednostki wojskowej, aby go skierować na tzw. komisję wojskową (obejmującą także badania psychiatryczne). Przede wszystkim z obawy przed utratą pracy, w przypadku gdyby komisja uznała, iż jest niezdolny do dalszej pracy w wojsku. Przełożony czy dowódca mając informację np. iż żołnierz ma problemy psychiczne (np. od jego kolegów, z policji, od instytucji z zewnątrz np. MOPS, policja czy żandarmeria) też go nie skieruje z własnej inicjatywy na komisję, bo będzie się obawiał, że taki żołnierz oskarży go o pomówienie, że jest chory psychicznie.
Według mojego rozmówcy, reakcja przełożonego żołnierza możliwa jest jedynie wtedy, gdy stan zdrowia jego podwładnego jest już bardzo zły i doszło do takiego zaostrzenia choroby, że już nie da się tego ukryć. Niestety, bardzo ciężko ustalić, gdzie znajduje się tzw. czerwona linia. I tym samym niektórzy żołnierze z problemami psychicznymi po prostu służą i tyle.
- Opieka psychologiczna w wojsku to fikcja. Psycholodzy podlegają pod dowódcę danej jednostki wojskowej i z tego powodu żołnierze nie mają do nich zaufania. Obawiają się, że mimo tajemnicy lekarskiej dowódca mógłby uzyskać od psychologa informację o ich problemach, a tego chcą za wszelką cenę uniknąć.Obawiam się, że niestety sprawy ostatnich dwóch zabójstw, gdzie podejrzanymi są zmarli żołnierze zostaną albo już zostały wyciszone. Nie istnieją już w przekazanie medialnym, zastąpione przez "świeże wiadomości". I tym samym problem ze zdrowiem psychicznym żołnierzy (jak i ogółu społeczeństwa) został jedynie zasygnalizowany. I na tym się jak sądzę temat zakończy.
Ile jeszcze podobnych tragedii się musi wydarzyć, aby temat został poważnie potraktowany przez właściwe władze wojskowe?
Odpowiedzi z Centrum Operacyjnego MONJak wyglądają badania psychiatryczne podczas służby wojskowej? Wojskowi psycholodzy regularnie spotykają się i rozmawiają z żołnierzami. Przełożeni niższego szczebla regularnie są edukowani jak rozpoznawać symptomy zaburzeń psychicznych u swoich żołnierzy oraz jakie kroki podejmować. Wojsko jako instytucja kładzie bardzo duży nacisk na ewentualną pomoc psychologiczną i edukację w tym zakresie.
Czy podczas badań okresowych są badania psychiatryczne? Żołnierze Wojska Polskiego przechodzą badania psychologiczne zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z 5 maja 2022 r. w sprawie badań psychologicznych osób powoływanych do czynnej służby wojskowej oraz zgodnie z zapisami szczegółowymi dotyczącymi innych wykonywanych funkcji.
Pierwsze badania psychologiczne żołnierz przechodzi w momencie naboru/powoływania do służby,
członkowie załóg okrętów przechodzą w ramach Komisji Morsko Lekarskiej
raz na trzy lata, a
członkowie załóg okrętów podwodnych i nurkowie raz w roku, również w ramach Komisji Morsko Lekarskiej.
Szczegóły nt. poddawania badaniom psychologicznym osób powoływanych do czynnej służby określa art. 88 DZIAŁ VII ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny Rekrutacja do służby wojskowej oraz orzekanie o zdolności do pełnienia służby wojskowej.
W jednostkach wojskowych żołnierze są pod stałą opieką psychologów.
Na wniosek psychologa/lekarza dowódca jednostki wojskowej w każdej chwili może skierować żołnierza na badania psychologiczne/lekarskie w celu ustalenia dalszej przydatności do pełnienia zawodowej służby wojskowej na zajmowanych stanowisku służbowym.
Warto również podkreślić, że żołnierze Wojska Polskiego mają pełne wsparcie psychologiczne etatowych psychologów. Organizowane są regularnie zajęcia i spotkania z psychologiem. Przez cały czas swojej służby żołnierze objęci są pomocą psychologiczną, jeśli tylko zgłoszą się do takiego psychologa lub ktokolwiek zauważy potrzebę spotkania (koledzy, przełożeni itd.) Rodziny żołnierzy również mogą liczyć na pełne wsparcie psychologiczne.
Jakie są możliwości weryfikacji zdrowia żołnierza zawodowego W TRAKCIE SŁUŻBY? Jak to wygląda w praktyce? Zasady korzystania z pomocy psychologicznej w Siłach Zbrojnych RP reguluje przede wszystkim Decyzja Nr 155/MON Ministra Obrony Narodowej z 26 października 2021 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania opieki psychologicznej w resorcie obrony narodowej, wprowadzenia wytycznych do działalności psychologów i wykonywania opieki psychologicznej w resorcie obrony narodowej oraz programu opieki psychologicznej dla uczestników misji poza granicami państwa i ich rodzin (Dz. Urz. Min. Obr. Nar. z 2021 r. poz. 235) , która szczegółowo opisuje zakres pomocy psychologicznej świadczonej na rzecz żołnierzy, pracowników i ich rodzin przez psychologów zatrudnionych i pełniących służbę.
Załącznikami do decyzji są m.in. wytyczne do działalności psychologów i wykonywania opieki psychologicznej w resorcie obrony narodowej, szczegółowo określające dokumentację psychologiczną Psychologicznych
Punktów Konsultacyjnych, zakres zadań oraz zasady działalności psychologów wojskowych czy program opieki psychologicznej dla uczestników misji poza granicami państwa i ich rodzin funkcjonujący w ramach profilaktyki psychologicznej w Siłach Zbrojnych RP.
Psycholog jednostki wojskowej udziela wsparcia psychologicznego, zajmuje się również promocją zdrowia psychicznego, zapobieganiem zaburzeniom psychicznym i patologiom społecznym.
Psycholog jednostki wojskowej, m.in. udziela porad i indywidualnej pomocy psychologicznej osobom uprawnionym na ich życzenie, również z doradztwa personalnego, udziela wsparcia dowódcom; prowadzi zajęcia psychoedukacyjne, w szczególności z zakresu promocji zdrowia psychicznego i profilaktyki uzależnień, profilaktyki zachowań agresywnych, autoagresywnych, treningu radzenia sobie z stresem, rozwiązywania sytuacji konfliktowych, przeciwdziałania mobbingowi, molestowaniu, dyskryminacji, kompetencji dowódczych; realizuje szkolenie w zakresie psychologicznego przygotowania do służby wojskowej dla nowoprzyjętych żołnierzy; realizuje przygotowanie psychologiczne żołnierzy do działań poza granicami państwa; obejmuje interwencją kryzysową żołnierzy oraz ich rodziny w przypadku śmierci żołnierza bądź innej szczególnej sytuacji wymagającej podjęcia interwencji kryzysowej.
Psychologowie obszaru klinicznego zatrudnieni w instytutach medycznych i podmiotach leczniczych wojskowej służby zdrowia, utworzonych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej (instytuty wojskowe, szpitale wojskowe, wojskowe szpitale uzdrowiskowo-rehabilitacyjne oraz wojskowe specjalistyczne przychodnie lekarskie - SPZOZ) wykonują zadania z zakresu diagnostyki psychologicznej i psychoterapii, poradnictwa psychologicznego, profilaktyki zaburzeń psychicznych, opiniowania i orzecznictwa psychologicznego, badań naukowych, działalności edukacyjnej.
Psychologowie kliniczni zatrudnieni w czterech wojskowych szpitalach uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych prowadzą zajęcia psychologiczne (trening antystresowy, edukację psychologiczną, terapię grupową i indywidualną) w ramach turnusów leczniczo-profilaktycznych realizowanych dla żołnierzy uczestniczących w działaniach oraz pełniących służbę poza granicami państwa, które zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi są w pełni finansowane z budżetu MON.
Wraz z żołnierzami w turnusach mogą również uczestniczyć członkowie ich rodzin (żony, partnerki, dzieci), natomiast pobyt najbliższego pełnoletniego członka rodziny podlega dofinansowaniu z budżetu MON.
Reasumując żołnierz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i jego najbliższa rodzina są objęci kompleksową opieką psychologiczną, z której mogą skorzystać.Warto zaznaczyć, że na mocy ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny,
żołnierze są uprawnieni do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w podmiotach leczniczych nadzorowanych przez MON ("system bezkolejkowy"). Tym samym, jeżeli żołnierz będzie chciał skorzystać z wizyty u lekarza psychiatry, jest do tego uprawniony w ramach "systemu bezkolejkowego", jeżeli dostępność tego rodzaju świadczenia jest zapewniona w danym podmiocie leczniczym nadzorowanym przez MON.
Z wyrazami szacunku
Wydział Prasowy
Centrum Operacyjne Ministra Obrony Narodowej
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
