• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Opowieść o największej fabryce dawnej Oruni

Jakub Gilewicz
15 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
Tak wyglądała ślusarnia w Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera. Tak wyglądała ślusarnia w Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera.

Niegdyś pracowało w niej ponad 200 osób, a produkty kupowali między innymi kolejarze i pruska armia. Dziś po Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera w Oruni pozostał niszczejący budynek biurowy i ściana starej hali.



- Mówiło się: "Żeliwiak wyje". Wystarczył dźwięk zakładowej syreny i wiadomo było, że to już 15-sta. Nikt nie musiał mieć zegarka. Dorośli kończyli zmianę, a my przerywaliśmy zabawę na podwórku i szliśmy na obiad. Tak było za czasów Zakładu Odlewniczego "Żeliwiak", który działał na miejscu dawnej Fabryki Konstrukcji Żelaznych. Była to niegdyś największa tutejsza fabryka - opowiada Krzysztof Kosik, badacz dziejów Oruni i autor książki na jej temat.
Fabrykę założył w 1905 roku ambitny i pracowity mistrz ślusarski Christian August Kirschberger. Hale produkcyjne wzniesiono przy nieistniejącej dziś ul. Tylnej zobacz na mapie Gdańska, a droga dojazdowa znajdowała się od strony Traktu Świętego Wojciecha zobacz na mapie Gdańska.

Około 200 osób pracowało między innymi w kuźni, montażowni, ślusarni i maszynowni. Do ich dyspozycji były piece, a także maszyna parowa. A że fabryka zdobywała kolejne zlecenia, wybudowano budynek, gdzie ulokowano biura handlowo-reklamowe zobacz na mapie Gdańska.

- Fabryka Kirschbergera była znaczącym zakładem, a jej produkty miały wysoką jakość. W czasie pokoju wytwarzano tu metalowe konstrukcje na potrzeby dworców choćby we Wrzeszczu czy w Oliwie. Do tego semafory, zwrotnice. A w czasie wojny pełną parą szła produkcja dla pruskiej armii: wózki do broni maszynowej, kuchnie polowe - wylicza badacz dziejów Oruni.
  • Budowa Fabryki Konstrukcji Żelaznych. Zdjęcie wykonano ok. 1905 r.
  • Kuźnia w Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera.
  • Ślusarnia w Fabryce Konstrukcji Żelaznych Kirschbergera.
  • Budowa Fabryki Konstrukcji Żelaznych. Zdjęcie wykonane zostało ok. 1905 r.


Elegancka kawiarnia i oruński park

Kiedy Christian August dbał o rozwój fabryki, jego żona Anna Maria prowadziła Caffe Kirschberger. Kawiarnia działała w rodzinnej willi, którą małżeństwo wzniosło w 1900 r. przy dzisiejszej ul. Gościnnej zobacz na mapie Gdańska. Eleganckie wnętrze lokalu i ogrodowe alejki ze stylowymi stolikami zachęcały gości do wstąpienia w kawiarniane progi.

- Latem wielką popularnością wśród mieszkańców Gdańska cieszył się tutejszy park, gdzie można było nawet pływać łodziami w stylu weneckim. Gerard Szarmach - syn Franciszka, który w 1923 r. założył w Oruni zakład fryzjerski - opowiadał, że razem z rodzicami chodził do parku, i że potem czasami wchodzili do kawiarni Kirschbergerów. Wspominał, że jadł tam wspaniałe ciasta, a kiedy było gorąco lody - opowiada Kosik.
  • Willa Kirschbergerów przy dzisiejszej ul. Gościnnej. Wśród osób, które stoją na balkonie widać właścicieli: Christiana Augusta i Annę Marię.
  • Stoliki w ogrodzie Caffe Kirschberger.
Po przegranej przez Cesarstwo Niemieckie I wojnie światowej, dla fabryki nastały niełatwe czasy. Ponadto w 1923 r. zmarła Anna Maria, a siedem lat później jej mąż. Pozostawili troje dorosłych potomków. W latach 30. ub. wieku willa z kawiarnią oraz zakład trafiły w ręce nowych właścicieli.

Boje dla rybaków i szkoła muzyczna

Największe zmiany przyszły jednak wraz z końcem II wojny światowej. Fabryka Konstrukcji Żelaznych stała się Zakładem Odlewania Żeliwa "Zamek", a następnie Zakładem Odlewniczym "Żeliwiak".

- Odlewano tu w dużej liczbie na przykład aluminiowe boje do sieci rybackich. Pamiętam też, że w przyzakładowej hałdzie, młodzi - w tym również ja - szukali resztek karbidu, żeby sobie postrzelać - wspomina Kosik.
Produkcję zakończono w latach 80. Dziś po zakładzie pozostało niewiele. Między innymi jedna ze ścian hali i budynek biurowy, który obecnie znajduje się w prywatnych rękach. Z kolei w dawnej willi Kirschbergerów mieści się szkoła muzyczna. Kilka lat temu - z zajazdu po drugiej stronie ulicy - spoglądała na nią Inga, wnuczka Christiana Augusta i Anny Marii.

- Zamieszkała u mnie w hoteliku. Niestety, nie mówię po niemiecku, więc za pomocą łamanej angielszczyzny udało mi się jakoś ustalić, że jest wnuczką Kirschbergera. Poprosiłem o zdjęcia i otrzymałem. Dla pasjonatów dawnej techniki i tych, którzy interesują się historią Oruni, to coś niesamowitego. Klimat i widoki praktycznie jak z Ziemi Obiecanej - puentuje Kosik.

  • Ściana, która pozostała po hali Fabryki Konstrukcji Żelaznych.
  • Ceglany budynek, w którym niegdyś mieściły się biura Fabryki Konstrukcji Żelaznych.
  • W dawnej willi Kirschbergerów znajduje się szkoła muzyczna.

Opinie (104) 7 zablokowanych

  • cale szczescie ze jest tam do dzisiaj hotelowiec w kolorach teczy. co sie tam dzieje to nawet smarzowski (2)

    w swoim filmie by nie ogarnal

    • 33 12

    • Historia

      Terlaz stoi hotel,przedtem była zajeznia tramwajowa lini 6, a odlewnia była dalej.

      • 0 0

    • Niestety tam gdzie jest hotelowiec była zajezdnia tramwajowa lini 6,a w odlewni byłem z wyczieczką ze szkoły podst. nr.10 pozdrawiam Oruniakow ktorzy jeszcze to pamietają Jurek

      • 0 0

  • (18)

    a wszystko to obrócone w proch i pył, najpierw przez Armię Czerwoną, potem - przez wilniuków spod Uralu.... jedni i drudzy pili z nocników, jedni i drudzy po raz pierwszy zobaczyli kaprawymi, przekrwionymi oczami kanalizację. Oby kiedyś odrodziło się to miasto, jak feniks z mongoloidalnych popiołów czarnej Azji które przywiał tu niekorzystny wiatr historii....

    • 141 52

    • Smutno mi, Boże

      "Wilniuki spod Uralu" odbudowały Gdańsk. Gdańskie Pracownie Konserwacji Zabytków pracowały w oparciu o wiedzę inżynierską i determinację tych, co rzekomo pili z nocników. Podobnie powstawał z martwych przemysł stoczniowy. Kadra naukowa Politechniki Gdańskiej rekrutowała się w dużej mierze z wypędzonych z Wilna i Lwowa. Wypędzonych. Wstyd wypisywać takie rzeczy, wstyd! Kim jest anonimowy troll, autor tych słów? Czym on sam zasłużył się miastu? Z jakich doświadczeń i wiedzy korzysta rzesza pozytywnie oceniających tę wypowiedź? Kim jesteście? I jest mi smutno, że tak ocenia się pracę miedzy innymi mojej śp. Ojca.

      • 5 0

    • Ale ty glupi jestes. (4)

      Od kiedy Wilno jest pod Uralem, tłuku bez szkoły?

      • 11 5

      • (3)

        miałem na myśli symolicznie jedność ciemnych azjatyckich mongoloidalnych ras, żądnych jedynie gwałtu, mordu i zniszczenia, niezdolnych organicznie do tworzenia czegokolwiek, do jakiejkolwiek konstruktywnej pracy. tylko chlanie i dewastacja! to wszystko co interesuje każdego małpoluda zza Wisły, małpoluda który nieszczęsnym zrządzeniem losu swą genetyczną zarazę przeniósł w ten niepokalany wcześniej matecznik cywilizacji i intelektu. prawdziwi Polacy zatrzymali czerwoną hordę w Bitwie Warszawskiej, ale ta wślizgnęła się tu niepostrzeżenie, od bydlęcych wagonów zaczynając, na prezydencie Du*ie kończąc.....

        • 5 13

        • Młocie parowy ... kończyć to się może na Bulu

          • 1 0

        • Istoto humanoidalna ty symbolizujesz głupotę i niewiedzę.

          • 3 3

        • Wilno i okolice to naprawdę piękne tereny i zabytki kultury polskiej, litewskiej, białoruskiej i kilku innych. Zrównywanie mongoloidalnych ras z Polakami ze wschodu to naprawdę hipoteza wysnuta z pod małego palca. Nikt do Gdańska z przesiedleńców się nie wpraszał. Wręcz przeciwnie dramat jakiego doświadczyli jest trudny do zrozumienia w dzisiejszych czasach.
          Problemem Polaków jest brak głowy. Jesteśmy narodem ktorego inteligencja i przedsiębiorczość została zdziesiątkowana podczas II Wojny Światowej i Komuny. PRL odtworzył elity pod siebie. Kombinacje, złodziejstwo i korupcja są na porządku dziennym. Jeszcze wiele lat upłynie zanim odbudują się elity zdolne do budowy silnego państwa.
          P.S.
          Ciekawe ile krwi mongoloidalnych jest wlane w Niemki ze wschodnich landów. Może chcieli stworzyć nowy naród Germongołów, może tłumaczy to twoją nienawiść do wszystkiego co wschodnie, a sytuacja materialna w jakiej sie znajdujesz w Polsce ma usprawiedliwiać obrażanie Polaków.
          Generalnie jestes słaby.

          • 11 1

    • Trollencio, ja jestem z Oruni i wychowalam sie w rodzinie repatriantow z Wilna. Gdyby nie oni to miasto nigdy nie podniosloby sie z ruin. To miedzy innymi dzieki profesorom "zza Buga" mozliwe bylo otwarcie wyzszych uczelni w Gdansku a szczegolnie Akademii Medycznej. A to co dolega tobie w psychologii nazywa sie "przeniesieniem" to znaczy dostrzeganiem u innych dokladnie tych rzeczy, ktore ma sie samemu: sam patrzysz na swiat kaprawymi przekrwionymi oczkami i widzisz tylko kanalizacje bo niestety intelektualnie wlasnie tam sie znajdujesz.

      • 10 2

    • bbbbbbbbzdurypiszesznieukunatemat mieszkancow oruni

      • 1 0

    • (3)

      Gdyby nie twoi umiłowani niemcy wojen by nie było.No ale dla niewolnika to zbyt trudne aby zrozumieć.

      • 22 12

      • (2)

        proszę mi przypomnieć kto to miasto zrównał z ziemią? nie aby kacapska Armia Czerwona, bracia czarnek krwi azjatyckich troglodytów spod Wilna? a jak się wam tak niemieckie nie podobało, to czemu odbudowaliście takie samo? może trzeba było odbudować ziemianki jak u was w Krużewnikach?

        • 11 8

        • Dobrze przypomnę-bombardowanie Wielunia,zrównanie z ziemią Warszawy.Rozpętanie 2 Wojny Światowej.Mało ci tłuku?

          • 11 1

        • Nie odbudowaliśmy takiego samego

          Porównaj choćby Główne Miasto dzisiejsze i przedwojenne. Nie mówię już o Starym Mieście czy Starym Przedmieściu.

          • 5 1

    • United States Air Force (1)

      Amerykanie i Anglicy dokładnie zbombardowali to miasto.

      • 3 28

      • Nie pisz bzdur

        Chyba jedyny nalot amerykański zniszczył budynki przy ul. Jana z Kolna i po prawej stronie l. Robotniczej.
        Załoga zestrzelonego bombowca pochowana jest na Cmentarzu Garnizonowym przy ul. Dąbrowskiego

        • 10 0

    • naplywowcy

      Ruskie o nazwie Girszany nie wiedzieli jak do kibelka się załatwiać,stary chodził w koszuli do ziemi na bosaka.

      • 11 5

    • Piękny komentarz !!!

      • 10 1

    • Gdzie masz raki?

      • 10 5

    • przykro mi, że piłeś z nocnika

      • 31 14

  • Pracowałem tam

    Z tęsknotą wspominam tamte czasy,chociaż biedne,ale za to byłem młody.No i mieszkam parę kroków od "Żeliwiaka" .

    • 2 0

  • (1)

    A to kilka powodów czemu już w Polsce jest tak mało fabryk dzięki PO
    1) Afera taśmowa 2) Afera hazardowa 3) Afera wyciągowa 4) Afera stadionowa 5) Afera autostradowa 6) Afera stoczniowa 7) Afera AmberGold 8) Afera Elewarru 9) Afera z informatyzacją MSW 10) Afera z budową gazoportu w Świnoujściu oraz dostawami gazu z Kataru 11) Afera z budową elektrowni atomowej (od 5 lat trwa "wybieranie" jej lokalizacji, a kasa dla zarządów specjalnych spółek leci) 12) Afera z opóźnieniem publikacji przez Rządowe Centrum Legislacji ustawy o rajach podatkowych 13) Grabież Polakom połowy oszczędności emerytalnych zgromadzonych w OFE (153 mld zł) 14) Wydłużenie obowiązku pracy (wieku emerytalnego) o 7 lat u kobiet i 2 lata u mężczyzn 15) Rozrost biurokracji (sto tysięcy nowych etatów) 16) Drastyczny wzrost zadłużenia kraju (z 530 mld zł do blisko 1 bln zł) 17) Podniesienie VAT-u na wszystko 18) Podwyższenie o 1/3 składki rentowej (ZUS) dla przedsiębiorców 19) Zamrożenie na 8 lat kwoty wolnej od podatku, kwot uzyskania przychodu oraz progów podatkowych 20) Podniesienie akcyzy na paliwo 21) Likwidacja ulg podatkowych (budowlana, internetowa) 22) Zmniejszenie o 1/3 zasiłku pogrzebowego 23) Wprowadzenie nowego podatku paliwowego - tzw. opłaty zapasowej 24) Nałożenie na Lasy Państwowe haraczu w postaci podatku od przychodu (a nie dochodu!) 25) Prace nad wprowadzeniem podatku smartfonowego i tabletowego 26) Prace nad wprowadzeniem podatku audiowizualnego 27) Przyjęcie zabójczego dla polskiej gospodarki pakietu klimatycznego 28) Zgoda na wprowadzenie do Polski GMO 29) Przyjęcie ustawy o ograniczeniu dostępu obywateli do informacji publicznej 30) Przyjęcie ustawy o ograniczeniu wolności zgromadzeń 31) Przyjęcie ustawy o "bratniej pomocy" (tzw. ustawa 1066) 32) Spuszczenie w sejmowym klozecie kilku milionów podpisów złożonych pod obywatelskimi inicjatywami referendalno-ustawodawczymi

    • 9 5

    • przypisywanie tych "sukcesów" tylko PO jest minięciem z prawdą

      to co wymieniłeś jest w większości ich zasługą lecz kradzież i zniszczenie przemysłu (nie tylko regionalnego) było udziałem wszystkich rządzących po 1989 roku. Komuna nie była w stanie rozwalić stoczni udało się to partiom postsolidarnościowym. Wałęsa, który dzięki strajkom na plecach ludzi wspiął się na szczyt władzy, doprowadził do tego że dziś strajki są nielegalne za za udział leci się z pracy... To co UE wymusiła na Polsce teraz mamy w Grecji

      • 2 0

  • Na Oruni (2)

    Oooo

    • 50 8

    • tyle ze to chyba mieszkancy Oruni zdewastowali to miejsce i budynek ! (1)

      Nie ma sie czym cieszyc bo skoro tak sie podniecasz Orunia to dlaczego nie dbales o ten budynek z innymi ? ktos go rozkradl i zdewastowal wiec czym sie podniecac skoro dzis to miejsce wyglada jak syf !... zrobiles cos z kumplami zeby posprzatac to miejsce ? czy tylko jape drzec jak inni potrafisz .

      • 14 18

      • v

        to nie czas tylko oczywiście tak jak mówisz ludzie zniszczyli budynek - ukradli tynk

        • 7 0

  • Fajne (2)

    Więcej takich tekstów o dzielnicach. Może teraz Suchanino?

    • 117 3

    • Po co przecież tam było i jest sucho. Dlatego taka nazwa

      • 2 0

    • to tobie jest potrzebny artykul o twojej dzielnicy zebys wiedzial co bylo kiedys ?

      sam nie potrafisz poznac historii czy tylko zyjesz bezmyslnie przy kompie ? w sieci jest jeszcze tresc oprocz obrazkow golych pan .

      • 4 26

  • Arcybiskup gdański..... (2)

    Żyje sobie jak król. Budynki szkoły, gdzie uczył się autor naszego hymnu Józef Wybicki, są jego własnością. Daniele służą jako kosiarki do strzyżenia trawy na posiadłości.
    Tak wygląda polska demokracja.....
    Emeryturę ma super 14 tys, brutto, a składki ZUS nigdy nie zapłacił...

    • 48 4

    • mnie bardziej boli pusty samolot latający za Kopaczową

      i setki innych przykładów.

      • 5 2

    • Własność osoby, czyli osoba-właściciel mogłaby tą swoją własność sprzedać... a skąd masz te informacje?

      • 1 0

  • To wszystko jest w imie Budowy Wielkie i Silnych Niemiec (9)

    Niemcy Niemcy Niemcy Ponad Wszystko

    • 21 113

    • (4)

      Jako RODOWITY gdańszczanin napiszę do minus ujących-PRAWDA ZABOLAŁA W OCZY.

      • 4 14

      • rodowity Gdańszczanin? (3)

        a w którym pokoleniu, słoiczku?

        • 3 3

        • (2)

          Dla wszystkich-CZWARTYM tłuku kartoflany.Moimi prządkami są Polent zowie przybłędo zza Buga.

          • 4 4

          • Ja słoiczku PRZĄDEK w rodzinie nie miałem gimbusie (1)

            • 2 2

            • No ale SŁOMA wyłazi z butów.I to ta zza Bugu.

              • 3 4

    • Nie karmić trolla!

      • 8 1

    • Ale Orunia to Syf Brud i Smietnisco (2)

      Orunia - siedliko bajzlu i syfu

      • 14 14

      • tak ci sie tylko wydaje. ale co mozesz wiedziec jak przybyles tutaj do korpo robic za piekny usmiech

        • 7 4

      • niestety, wilniuk wyjdzie z Wilna, ale Wilno z wilniuka - nigdy. mogą zamieszkać w pruskich murach, ale to z nich pracowitych, inteligentnych Prusaków nie zrobi....

        • 9 23

  • Orunia niem.Ohra

    Może jakiś niemiec kupi ten teren i coś porządnego wybuduje!Prosimy o wiecej tematow o Danzigu.

    • 3 6

  • Bardzo ciekawy artykuł !!! Prosimy o jeszcze !!!

    Gdańsk przez prawie DWA STULECIA był prężnym centrum przemysłowym , za cesarza , Fuehrera i "naszych" komunistów. Tematów więc uzbierało się mnóstwo !!! Proponuje Panie Jakubie sięgnąć po pozycję wydawnictwa DARI z 1924 roku pt. "DANZIG" ,wydaną w Berlinie. Jest to kopalnia wiedzy o gdańskim przemyśle , handlu i bankowości. Są tam opisane bez żadnych uprzedzeń zarówno gdańskie jak i polskie firmy działające w Wolnym Mieście.

    • 7 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane