• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pierwsze efekty rewitalizacji Nowego Portu

Maciej Korolczuk
2 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Po prawie pół roku prac są już widoczne pierwsze efekty rewitalizacji Nowego Portu. Po prawie pół roku prac są już widoczne pierwsze efekty rewitalizacji Nowego Portu.

Odnowione elewacje, wymieniona stolarka okienna i drzwiowa oraz trwająca przebudowa dwóch z trzech zaplanowanych do remontu ulic - to pierwsze efekty trwającej od wiosny rewitalizacji Nowego Portu. I choć wygląd pierwszych odnowionych budynków podoba się mieszkańcom, to wątpliwości budzi przebudowa ul. Wilków MorskichMapka. Ekipa budowlana zlikwidowała tam przedogródki pod oknami mieszkańców i zalała je betonem oraz kostką brukową.



Jak oceniasz pierwsze efekty rewitalizacji Nowego Portu?

Rewitalizacja 10 miejskich kamienic i trzech ulic w Nowym Porcie ruszyła wiosną 2021 r.

Wcześniej - w I etapie metamorfozy dzielnicy nad kanałem portowym - prace przeprowadzono m.in. w budynku przy Floriańskiej 3Mapka i lokalu przy ul. Na Zaspę 53Mapka, gdzie nową przestrzeń zyskał tzw. Youth Point prowadzony przez Stowarzyszenie 180 Stopni.

Pierwotny termin zakończenia robót wyznaczono na koniec listopada, ale urzędnicy zapowiedzieli już, że ze względu na pandemię może on ulec zmianie.

Łącznie wszystkie prace pochłoną prawie 23 mln zł.

  • Budynek przy ul. Wilków Morskich 5 już po remoncie.
  • Prace zakończyły się też na rogu z ul. Na Zaspę 34D.
  • Uwagę przechodniów przykuwa zwłaszcza seledynowa stolarka okienna i drzwiowa.
  • Budynek przy ul. Na Zaspę 34D po rewitalizacji.
  • Tuż obok efektownie prezentuje się też obiekt mieszkalny z muru pruskiego. Tu z kolei zastosowano drewno w odcieniu oliwkowym.
  • Na remont czeka jeszcze poszycie dachowe.
  • Efektownie prezentuje się też zrewitalizowany budynek przy ul. Wolności 17. Wyzwaniem będzie na pewno zagospodarowanie klepiska przed budynkiem, które obecnie służy kierowcom do parkowania na dziko.
  • Przy Strajku Dokerów zdemontowano już rusztowanie przy elewacji kamienicy nr 18. Prace toczą się jeszcze od strony podwórka.
  • Przy Strajku Dokerów 18 wykonano nową elewację wraz ze zdobieniami, ale wymieniono tylko część okien.
  • Szczególnie efektownie prezentują się odrestaurowane zdobienia.
  • Ulica Strajku Dokerów wciąż czeka na wbicie pierwszej łopaty. Ulica zostanie przebudowana na całej długości między Wilków Morskich a ks. Góreckiego.

Pierwsze kamienice już po remoncie



Pierwsze efekty rewitalizacji na pierwszy rzut oka robią bardzo pozytywne wrażenie.

Gotowe są już dwa pierwsze odcinki przebudowywanych ulic: Wilków Morskich (między Oliwską a ul. Na Zaspę) i ks. Góreckiego (od Oliwskiej do ul. Na Zaspę). Chodniki zyskały tam nową nawierzchnię, podobnie jak jezdnia, którą wyłożono brukiem. Stoją też nowe latarnie, ale same ulice są jeszcze wyłączone z ruchu i służą ekipom budowlanym jako drogi dojazdowe do placu budowy.

Zakończyły się też prace przy remontach elewacji (wraz z wymianą stolarki okiennej i drzwiowej) pierwszych budynków. W nowej krasie od frontu prezentuje się już kamienica przy Strajku Dokerów 19Mapka (prace toczą się jeszcze od strony podwórka), Wilków Morskich 5Mapka, Na Zaspę 34CMapka34DMapka oraz Wolności 17Mapka.

Na ostatnią prostą wchodzi już modernizacja jednej z kamienic przy ul. Wolności 12Mapka, gdzie pomalowano już elewację i wymieniono okna oraz przy Rybołowców 1Mapka gdzie trwają prace przy odtworzeniu detali architektonicznych. Rusztowania stoją też przy zabytkowej kamienicy na Rybołowców 8Mapka a także na podwórkach przy Strajku Dokerów 17A, 18A i 19AMapka. Łącznie prace toczą się na i przy 10 miejskich budynkach.

Ale to nie wszystko, bo modernizacja dzielnicy dopiero się rozkręca. Na wbicie pierwszej łopaty czeka cała ul. Strajku Dokerów. Na razie prace toczą się tuż obok: na Wilków Morskich i ks. Góreckiego. I zwłaszcza na tej pierwszej - budzą emocje mieszkańców.

Na problem z zabrukowaniem przedogródków na ul. Wilków Morskich w mediach społecznościowych zwrócił uwagę dzielnicowy radny Łukasz Wojach. Na problem z zabrukowaniem przedogródków na ul. Wilków Morskich w mediach społecznościowych zwrócił uwagę dzielnicowy radny Łukasz Wojach.

Beton i bruk w miejsce przedogródków



Problem nagłośnił w mediach społecznościowych Łukasz Wojach, radny Nowego Portu, ale też mieszkaniec dzielnicy, lokalny przewodnik oraz współzałożyciel Galerii Mewka.

- Czy tak Waszym zdaniem powinna wyglądać rewitalizacja? Czy należy likwidować przedogródki na terenach rewitalizowanych? - napisał pod zdjęciami remontowanej ulicy, przy której mieszka.
Na reakcję mieszkańców nie trzeba było długo czekać. Pod postem rozgorzała dyskusja zaskoczonych nowoporcian.

- Ten ogródeczek dodawał uroku całej ulicy. Brak słów. Dlaczego nikt nie reagował podczas układania tych kamieni? - dopytywała pani Sandra.
- No dokładnie, jeszcze rozumiem jak by to była miejska "popielniczka", ale to był bardzo zadbany teren i przyjemnie było popatrzeć podczas spaceru, a teraz... - odpowiedziała pani Ania.
Pani Iwona: - Przedogródki są w moim odczuciu piękne!
- Piękne, ale przede wszystkim bardzo ważne i potrzebne w zatrzymywaniu i odprowadzaniu wody - dodała pani Dorota.
Maria: - No nie! Cywilizowany świat zdejmuje płyty chodnikowe, żeby posadzić kwiaty i zatrzymać wodę, a u nas w drugą stronę.
Dyskusja trwa, więc jedziemy do Nowego Portu sprawdzić, jak jest naprawdę.

Przesuń aby
porównać


Dziwi brak konsekwencji



Pani Katarzyna Kalkowska mieszka przy rewitalizowanej ul. Wilków Morskich. Z okien widzi postęp prac i to, jak z tygodnia na tydzień zmienia się ulica, przy której mieszka od kilkudziesięciu lat. Nie ukrywa zachwytu nad wyglądem budynków po drugiej stronie ulicy, które już przeszły metamorfozę.

- Czerwona cegła, nowa stolarka okienna i drzwiowa, no wygląda to przepięknie - mówi pani Katarzyna. - Ale poza samą odnową budynków i ideą rewitalizacji musi pójść coś więcej. Teraz: większa dbałość o wykonanie, bo kompletnie nie mogę zrozumieć likwidacji przedogródków i zalania tych miejsc betonem i kostką brukową. W dłuższej perspektywie dzielnica potrzebuje głównie zmiany mentalności jej mieszkańców. Poczynając na zbieraniu z chodników kup po swoich psach, a skończywszy na dbałości mieszkańców o wspólne dobro. Dopiero wtedy będzie można mówić o pozytywnych skutkach rewitalizacji.
Pani Katarzyna zwraca też uwagę, że zmiany na jej ulicy nie były konsultowane z mieszkańcami.

- Nikt nie przedstawił nam żadnych planów ani wizualizacji, nie wytłumaczył na czym to będzie polegać, nie zapytał o nasze zdanie. Jedyny kontakt z urzędnikami mieliśmy, gdy magistrat zwrócił się do nas, by teren przylegający do naszego budynku od strony ulicy przejąć i włączyć w pas drogowy. Widząc efekty dotychczasowych prac zakładam, że odbyło się to właśnie w tym celu - wybetonowania tych ostatnich skrawków zieleni.
  • Prace na Wilków Morskich doszły już do skrzyżowania z ul. Strajku Dokerów.
  • Ulica została zwężona, co pozwoliło wydzielić miejsca postojowe. Dotychczas auta parkowały na pasie zieleni między drzewami.
  • Urzędnicy zapowiadają, że na nowych trawnikach pojawi się stylizowane ogrodzenie.
  • Jezdnia na Wilków Morskich została zwężona do 5 metrów.
  • Intensywne prace toczą się także na skrzyżowaniu Strajku Dokerów z ul. ks. Góreckiego.
  • Tutaj także wyznaczono nowe miejsca postojowe, co uwolni zastawione do tej pory chodniki.
  • Ulica ks. Góreckiego jest - obok Wilków Morskich i Strajku Dokerów - jedną z trzech rewitalizowanych ulic w Nowym Porcie.
  • Ul. ks. Góreckiego jest przebudowywana na odcinku między Wolności a Oliwską.
  • Prace toczą się obecnie między ul. Na Zaspę a Strajku Dokerów.
  • Gotowy jest już odcinek od Oliwskiej do ul. Na Zaspę.
  • Na Wilków Morskich prace zakończyły się na pierwszym odcinku między Oliwską a ul. Na Zaspę.

Nowa droga jest węższa, gdzie się podział bruk?



Panią Katarzynę i jej sąsiadów zaskoczyła nie tylko likwidacja zieleni, ale też przekrój nowej ulicy. Ta została znacząco zwężona, a na poboczu pojawiły się zatoki postojowe.

To akurat wydaje się zmianą na lepsze, bo wcześniej auta parkowały między drzewami i rozjeżdżały resztki zieleni. Po przebudowie węższa ulica z jednej strony zniechęci kierowców do szybszej jazdy, a z drugiej ograniczy ruch ciężarówek, które czasem próbują sobie tędy skrócić drogę do lub z portu przy ul. Oliwskiej.

- Droga została zwężona, a stary bruk zerwany. Nowa nawierzchnia to mieszanka bruku starego i nowej kostki, która jest mniej trwała. Skoro konserwatorowi tak zależało na odtworzeniu historycznego kształtu i wyglądu ulicy, to dlaczego ulica budowana jest w takiej technologii? Z jednej strony konserwator stoi na straży historycznego dziedzictwa, a z drugiej - na tej samej ulicy pozwala likwidować przedogródki pod oknami mieszkańców, mimo że jak pokazują przedwojenne zdjęcia, były one jeszcze większe od obecnych - wylicza pani Katarzyna.
Już teraz wprowadzają się tutaj artyści, aktywiści, architekci, ludzie kultury czy mediów. Poznaliśmy się przy okazji ostatniej imprezy Open House i czujemy, że za kilka lat to miejsce może stać się dzielnicą na miarę Wrzeszcza Dolnego

Nowy Port z czasem będzie jak Wrzeszcz Dolny



W kamienicy na rogu Wilków Morskich i Strajku Dokerów, która również czeka na przebudowę, mieszka pan Włodzimierz. Jego mieszkanie wychodzi zarówno na ul. Wilków Morskich, przy których już toczą się prace, jak i na Strajku Dokerów, gdzie budowa toczy się na razie tylko przy remoncie elewacji kamienic, ale nie na samej ulicy. Jej przebudowa ruszy wkrótce.

Idziemy na krótki obchód. Akurat jest z psem na spacerze.

- Rewitalizacja jest ogromną szansą dla Nowego Portu i bardzo się cieszę, że w końcu krok po kroku po latach zaniedbań ta dzielnica się zmienia na lepsze - przyznaje. - Już teraz wprowadzają się tutaj artyści, aktywiści, architekci, ludzie kultury czy mediów. Poznaliśmy się przy okazji ostatniej imprezy Open House i czujemy, że za kilka lat to miejsce może stać się dzielnicą na miarę Wrzeszcza Dolnego - snuje plany nasz rozmówca.
Z zawodu jest hydrologiem i przyznaje, że trudno mu zrozumieć podejście urzędników do retencji, zmian klimatu i zagrożeń, jakie za sobą niosą. Jaskrawym przykładem jest przebudowywana właśnie ul. Wilków Morskich, gdzie zlikwidowano rabaty z kwiatami i zalano je betonem.

- Kratki wentylacyjne z piwnic zostały zasłonięte wysokimi krawężnikami, powodując jeszcze większe kłopoty z wietrzeniem pomieszczeń znajdujących się poniżej poziomu chodnika. Już teraz były tam problemy z wilgocią, to co będzie później? Do swojej piwnicy nawet nie wchodzę, bo wiecznie stoi w niej woda. Budynki co kilka lat są osuszane, ale to nic nie daje.
Podobnie jak pani Katarzyna uważa też, że trwająca rewitalizacja to dopiero pierwszy krok do odczarowania dzielnicy, która wciąż wielu osobom kojarzy się negatywnie albo co najwyżej neutralnie. Aby tak się stało, niezbędna jest zmiana mentalności nie tylko urzędników, ale też części mieszkańców.

- Wiele osób oczekuje zmian, ale nie jest skłonna w nich partycypować w żaden sposób. Nie chce się włączyć ani finansowo, ani w działania dzielnicy. Przecież żeby zrobić remont zaniedbanego podwórka, klatki schodowej czy elewacji budynku potrzeba środków finansowych. Tymczasem sam słyszałem głosy co niektórych, że "Jak to? Im robią, a nam nie?". Ale na propozycję podniesienia opłat na fundusz remontowy o 50 gr reagują absolutnym i bezwzględnym sprzeciwem - mówi pan Włodzimierz.
Zmiana mentalności to nie wszystko. Mieszkaniec ul. Strajku Dokerów zauważa, że potrzebne są też zmiany systemowe w zarządzaniu nieruchomościami. Tylko w jego klatce połowa mieszkań jest niezamieszkała. Puste lokale należą do miasta i są w takim stanie, że nie nadają się do zamieszkania. W części brakuje nawet szyb w oknach, co w celach mieszkaniowych... wykorzystują okoliczne gołębie. Dodaje też, że niewątpliwym atutem Nowego Portu są stosunkowo niskie ceny mieszkań, ale to też się wkrótce zmieni, co siłą rzeczy sprawi trwająca rewitalizacja.

  • Na ostatniej prostej jest już remont elewacji przy ul. Rybołowców 1.
  • Po drugiej stronie ul. Rybołowców prace toczą się także na zabytkowej kamienicy pod nr 8.
  • Nowy żółty kolor zyskała elewacja kamienicy przy Wolności 12.
  • Remont elewacji kamienic przy Strajku Dokerów.

DRMG: Zwężenie jezdni umożliwia wytyczenie miejsc postojowych



Wątpliwości mieszkańców przekazaliśmy gdańskim urzędników.

Jak tłumaczą, z uwagi na charakter dzielnicy projekt przebudowy dróg w Nowym Porcie nawiązuje do historycznego układu ulic, a prowadzona przebudowa ma na celu uporządkowanie pasa drogowego. Dlatego też zrezygnowano z trawników zlokalizowanych bezpośrednio przy budynkach.

- Wskazany pas [zlikwidowanych przedogródków - red] znajdujący się pomiędzy chodnikiem, a budynkiem jest częścią pasa drogowego i został zaprojektowany z kostki, co też jest zgodne z wytycznymi Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - tłumaczy Agnieszka Zakrzacka z Dyrekcji Rozbudowy Miasta Gdańska. - Natomiast w ramach prowadzonych prac istniejący wzdłuż ulicy szpaler drzew zostanie uzupełniony, a na trawnikach pojawi się stylizowane niskie wygrodzenie.
Jak dodaje, ul. Wilków Morskich jest drogą klasy "L", co oznacza, że po przebudowie jej szerokość po przebudowie wynosić będzie 5 m. Magistrat tłumaczy, że wprowadzenie nowych parametrów ulicy umożliwiło wygospodarowanie przestrzeni na dodatkowy pas techniczny o szerokości 2 m, który służyć będzie jako miejsca postojowe.

- W przypadku pozostawienia istniejącej szerokości jezdni nie byłoby możliwości wygospodarowania miejsc postojowych - podkreśla Zakrzacka.
Urzędnicy zapewniają, że krawężniki zasłaniające kratki wentylacyjne zostaną zeszlifowane. Urzędnicy zapewniają, że krawężniki zasłaniające kratki wentylacyjne zostaną zeszlifowane.

Krawężniki zostaną zeszlifowane



W imieniu zaniepokojonych mieszkańców zapytaliśmy też urzędników o wysokie krawężniki, które zasłoniły kratki wentylacyjne do piwnic. Urzędnicy poniekąd przyznali im rację i zapowiedzieli poprawki.

- Krawężniki znajdujące się na wysokości otworów wentylacyjnych zostaną podszlifowane tak, aby odsłonić wentylację - zapewnia DRMG.
Urzędnicy odnieśli się też do kwestii historycznego bruku. Jak mówią, zebrana kostka zostanie odzyskana i ponownie wykorzystana w całości. Ewentualna nadwyżka ma zostać przekazana zarządcy drogi.

- Z uwagi na ograniczoną ilość historycznej kostki układana jest ona zgodnie ze wskazaniami konserwatora zabytków - kończy Agnieszka Zakrzacka.

Opinie (207) ponad 10 zablokowanych

  • Smutna ta szara kostka i ten beton,ale najbardziej mnie dziwi rewitalizacja domu przy ul.Na Zaspę 34d (1)

    Okna nowe,elewacja nowa,a dach kryty starą papą,stare rozpadające się kominy ?

    • 8 1

    • Widocznie remontowali od piwnic,a nie od dachu.Ktoś widocznie na lekcjach fizyki był na wagarach,albo kasy z funduszu remontowego zabrakło.

      • 0 0

  • Parodia (3)

    Takie odludzie(bez obrazy) jest rewitalizowane i to całkiem porządnie podczas gdy ścisłe centrum Gdańska wygląda jak dzień po wojnie i nie jest robione absolutnie nic. Gdzie tu logika?

    • 1 15

    • moim zdaniem słuszna (1)

      centrum zostało oddane w jasyr turystom. Mnie ono nie obchodzi, choć w nim mieszkam. Pieniądze powinni iść za ludźmi, turysta może dla mnie spać na śmietniku

      • 2 0

      • Może też w namiocie na karimacie. W NP były hotelowce wyremontowane,można było by je turystom podnajmować.Ale nie, wykorzystano je dla ludzi niewydolnych społecznie,a tym samym powiększono ilość patologi w dzielnicy.

        • 0 0

    • Odludzie? Ty wek czy inny słoik?

      • 3 0

  • Jak się nie powinno układać bruku - na lekcje do Nowego Portu. (1)

    Ludzie którzy układają bruk na rewitalizowanych ulicach w Nowym Porcie nie mają o tym zielonego pojęcia. Przedwojenny bruk ułożony na ulicach przetrwał bez remontu do dziś. Kostka była ułożona tak że klinowała jedna drugą. Obecnie układają ją w odstępie około 5 cm a w niektórych miejscach co dziesięć w te przerwy wsypywany jest beton bardzo niskiej jakości tak wykonane jezdnie wytrzymają najwyżej 2 lata i się rozpadną.Ciekawe kto wymyślił takie wykonanie i co na to pan konserwator tak nikt nigdy tego nie robił.Druga sprawa to to że ludzie którzy to układali nie umieli odróżnić spodu bruku od części górnej szlifowanej i sporo ułożyli odwrotnie.Trzecia sprawa to taka że po tak ułożonej kostce nie sposób jechać nawet samochodem cały samochód wpada w taki rezonans że wydaje się że ma się rozpaść. Reasumując ciekawe kto to partactwo odbiera może państwo podadzą nazwisko tego urzędnika żebyśmy wiedzieli kto za ten bubel odpowiada.

    • 18 0

    • Tak,tu jest odpowiedź ,dlaczego tiry do portu skierowano przez ul.Wyzwolenia,między bloki,na drogę osiedlową.Bo tam jest asfalt,a nie świeżo położony bruk przez fachowców od 7 boleści...

      • 1 0

  • (1)

    nie moglem uwierzyc,szedl napity menel podniosl z chodnika papierek i wrzucil go do kosza

    • 9 0

    • Na starym porcie?

      • 0 0

  • Nowy port.starzy ludzie (1)

    Tam gdzie sąsiad sąsiadowi niż w plecy wbija i kradnie rower. Ehhh. Tam policji trzeba ,nie ładnych frontow

    • 5 14

    • Bzdury piszesz.A czy w innych dzielnicach tego nie ma?Patologia jest wszędzie.

      • 3 0

  • Remont ulic - żart (4)

    Gdyby to był bruk podobny jak na Wajdeloty (ale trochę lepiej ułożony) to byłoby super.
    Ten bruk ani nie jest wygodny dla osób starszych z balkonikami, ani dla osób chodzących z wózkami.

    Pokonanie ulicy na rolkach zaczyna robić sięwyczynym, albo przeprowadzenie hulajnogi przez dziecko.
    Na ul. Wolności kostki brukowe już wyskakują. Jesienią czy zimą jest to bardzo śliskie, zwłaszcza po deszczyku...

    Elewację budynków pokrywa wspólnota, miasto czasem daje dodatkową kasę, ale to wspólnota musi wziąć kredyt na to. Czyli to ludzie rewitalizują swoje budynki, nie miasto.

    • 11 7

    • (1)

      Stylowe kamienice obklejone styropianem,każde okno z innej parafii,kolorki.Kolorki powinny być dobrane do okolicznych domów na danej ulicy.

      • 2 2

      • za co dostałeś minusy?

        • 0 0

    • Nie masz racji..... (1)

      Miasto ma swoje budynki. Jesti ich jeszcze wiele w Nowym Porcie. Te o których mowa w artykule to własnie komunalne. Należą do Gdańskich Nieruchomości, dlatego miasto finansuje remonty/ co prawda z naszych podatków ale łachy nie robi/.

      • 5 0

      • Miasto ma lokale w kamienicach,dużo stoi pustych lokali,nie zamieszkałych i nieremontowanych.

        • 1 1

  • (5)

    "Jak tłumaczą, z uwagi na charakter dzielnicy projekt przebudowy dróg w Nowym Porcie nawiązuje do historycznego układu ulic, a prowadzona przebudowa ma na celu uporządkowanie pasa drogowego. Dlatego też zrezygnowano z trawników zlokalizowanych bezpośrednio przy budynkach."

    Co ma uporządkowanie pasa drogowego do likwidacji zieleni przy budynku. Proszę mi to wytłumaczyć, bo brzmi jak bzdura.

    • 47 9

    • (2)

      A co to była za "zieleń" haha? sr*lnia dla psów, do tego zadeptana i pełna kipów. Nowa zieleń też by tak skończyła.

      • 4 10

      • Tak właśnie mamy na placu zabaw przy falowcu,pod brzózkami.sr*lnia dla okolicznych psów,wyprowadzanych przez mieszkańców okolicznych wspólnot.To jest plac zabaw dla dzieci mieszkańców sp.Kolejarz,a nie sr*lnia dla psów.Fuj,Fuj,FUJ...

        • 1 1

      • Dla Polaka po to właśnie jest "zieleń".

        • 2 4

    • Czepiasz sie szczegółów. Sie postawi kilka donic, będzie git. po jednym sezonie zamienią się w śmietniko- popielniczki ale najważniejsze, ze do tego czasu projekt będzie rozliczony, faktury popłacone, zdjecia na fejsie cyknięte... Miło będzie :)

      • 5 1

    • X-MEN

      A może tak pomyśleć i dzięki tej opasce nie mieć wody przy budynku. Nie mieć zawilgoconych ścian? A zapomniałem przecież do tego są przyzwyczajeni mieszkańcy ....

      • 2 7

  • Tylko beton w głowach urzędników UM. (4)

    I tacy przekonują, że przejścia naziemne są lepsze od tuneli.

    • 35 15

    • (1)

      Bo są.

      • 3 7

      • Dla kogo?

        • 2 0

    • O co ci chodzi, przecież są wygodniejsze.

      • 2 2

    • dla pieszych i niezmotoryzowanych są lepsze

      • 5 2

  • Tragedia

    Skończcie w końcu betonować miasto!!!!!

    • 6 2

  • odnowa

    nowy port orunia dolna dolne miasto przerobka i stogi to dzielnice nedzy i patoli tam juz nic nie pomze do tego jeszcze boczne letniewo ul. szklana huta.

    • 4 7

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane