Zamówiło ją już ponad dwa tysiące osób! Subskrypcja premium tylko do 30 września!

Czytelnik, w którego ręce trafi pierwsze wydanie Encyklopedii Gdańska, musi się przygotować na ogrom faktów, często zupełnie nieznanych. Ale jak podkreśla jeden z jej twórców, prof. Błażej Śliwiński, strawnych do czytania. Za kilka dni, Fundacja Gdańska, wydawca dzieła, zakończy przyjmowanie zamówień na promocyjną subskrypcję.

Katarzyna Moritz: Praca nad encyklopedią to ogromny wysiłek, nie tylko intelektualny. Co właściwie było impulsem do jej powstania?
prof. dr. hab. Błażej Śliwiński, redaktor naukowy Encyklopedii Gdańska: Urodziłem się w Gdańsku, jako dzieciak bawiłem się w okolicach Podwala Przedmiejskiego. Kiedyś łopatką wykopałem fragment naczynia z nazwą niemiecką i zacząłem się zastanawiać co tu było wcześniej. Potem już jako historyk, napisałem m.in. pracę "Początki Gdańska". Pewnego razu Jarosław Mykowski, redaktor prowadzący, a także dziennikarz, zauważył, że w Polsce pojawiają się encyklopedie Warszawy, Wrocławia, Krakowa czy Szczecina, a my nie mamy. Jednak nie chodziło nam o to, byśmy pisali nowe dzieje Gdańska, ale o to, żeby gdańszczanie znaleźli w niej to co przedtem musieli szukać w różnych innych źródłach. Encyklopedia przede wszystkim będzie dużą pracą historyczną.

Czy najdłuższym hasłem w Encyklopedii Gdańska będzie... "Gdańsk"?
Właśnie nie, to będzie hasło "przemysł". Zastanawialiśmy się jak do niego podejść, bo można było napisać, że uprzemysławianie zaczęło się w przełomie XVIII i XIX wieku, itd. W końcu padł pomysł "tabela". Znalazło się tam wszystko, co można, od początku przemysłu do 1945 roku i po tym okresie. Tabela ma 107 stron komputerowego wydruku i w związku z tym poszła do aneksu. Ale są też całe bloki haseł, które muszą być w tekście, jak "kościoły". Wszystkie jakie były i jakie są w Gdańsku mają swoje hasła. Czytelnik będzie miał na ten temat 50 stron komputerowego wydruku. Same cmentarze to 14 stron drobnego druku w trzech kolumnach.

Wielu czytelników zaczyna przegląd encyklopedii od pierwszych haseł na A. Ciekawi mnie jakie hasło w gdańskiej encyklopedii zaczyna się od tej litery?
Będzie ono dotyczyć dwóch panów z XIX wieku o nazwisku Abegg. To byli bardzo bogaci gdańszczanie, jeden z nich był założycielem fundacji Abegga budującej mieszkania dla robotników. Stoją jeszcze, tuż za Galerią Bałtycką, jak się jedzie w stronę Oliwy, są to takie niewielkie czerwone domki. Co ciekawe mieszkańcy tego osiedla musieli się zobowiązać, że nie będą pili alkoholu.

Jakie hasło zamknie encyklopedie?
Żywot św. Wojciecha. W pierwszym najstarszym żywocie jest wzmianka o Gdańsku, więc trzeba było pokazać naszego patrona.

Czy były hasła na tyle kontrowersyjne, że zastanawialiście się czy je umieścić?
Wahaliśmy się z umieszczeniem Adolfa Hitlera. Zdecydowaliśmy się na to w momencie, gdy się wyszło z badań, że był nie dwa, ale trzy razy w Gdańsku. Okazało się, że żegnał w Gdyni krążownik "Prinz Eugen", który wypływał w rejs z "Bismarckiem", to przy okazji przyjechał też do Gdańska.

Czym encyklopedia będzie się różnić wizualnie od tych, które do tej pory znamy?
Prof. Janusz Górski z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, który odpowiada za oprawę graficzną podszedł do tego zadania niekonwencjonalnie. W innych encyklopediach jeżeli jest np. nazwisko jakiegoś artysty, to jest przy nim zdjęcie jedynie jego główki. A tu zobaczymy artystę na scenie, w jakiejś pozie. Poza tym będzie też bardzo dużo aneksów z tabelami, ale te tabele mają taką zaletę, że na niewielkiej przestrzeni dają masę informacji, nad którymi można spędzić pół dnia. Po ciężkich bojach, dyskusjach, ustaliśmy także, jak prezentować nazwy ulic. I tak do 1945 roku staramy się dawać nazwy niemieckie, a w nawiasie polskie.

Wspomniał pan, że encyklopedia to przede wszystkim duża praca historyczna. Zapewne też będziemy mogli poznać fakty z przeszłości, o których do tej pory się nie mówiło?
Będzie niespodzianka gdy ktoś bardzo uważnie przeczyta hasła poświęcone Żydom gdańskim. Władza pruska pozwoliła w 1812 roku osiąść im w Gdańsku, co spowodowało, że niektórzy z członków władz nawet strzelali sobie w głowę. Przeczytamy też piękne biogramy przedstawicieli rodów żydowskich, gdzie zobaczymy, że na początku zaczynał jako bursztynnik, syn był już lekarzem, a wnukowie to już naukowcy. Potem przychodzi faszyzm i umowa, że Żydzi za bezcen sprzedadzą majątek, ale co ciekawe był też punkt, że Niemcy nie ruszą cmentarzy żydowskich, jeszcze w 1945 roku wszystkie stały nienaruszone. W jednym ze spichlerzy było getto w Gdańsku, ale nie dla wszystkich, niektórzy Żydzi umierali w willach w Sopocie, a synowie ponosili śmierć na froncie wschodnim walcząc w Wermachcie. Takich smaczków będzie dużo więcej. Po prostu siądźmy i czytajmy!

W związku z wydaniem Encyklopedii Gdańska, mówił pan niedawno, że trzeba kiedyś dziecko wypuścić w świat. A może lepiej byłoby poczekać z jej wydaniem do jakiejś ważnej rocznicy związanej z Gdańskiem?
Wtedy nie dało by się zamknąć tego w jednym tomie, za dużo, mamy już ponad 4 tys. haseł, grzbiet książki by nie wytrzymał. Poza tym to wszystko żyje, bo nie skupiamy się tylko na tym, co było. A to co jest, jest przerażające, dla redaktora, który musi to wszystko śledzić. Dlatego trzeba to w końcu opanować, zamknąć i wysłać do druku.

Na jakiej dacie zamyka się encyklopedia?
Jest to koniec Euro 2012, jeszcze to hasło udało się dołożyć, więc są wyniki meczów w Gdańsku. To co działo się od lipca może znajdzie się w następnym tomie, mam nadzieję, a na pewno w internecie, gdzie każdy będzie mógł zgłosić hasło.