- 1 Ukradli 25 tysięcy złotych przez kody BLIK (62 opinie)
- 2 Całe Trójmiasto w strefie zakażenia ASF (223 opinie)
- 3 Lodzińska i Borawski wiceprezydentami (122 opinie)
- 4 Będzie łatwiej zaparkować na Świętojańskiej (269 opinii)
- 5 Po 80 latach dzwony wróciły do Gdańska (63 opinie)
- 6 Nowy, 20. punkt widokowy w Gdańsku (57 opinii)
Nieistniejące cmentarze: jedyne, jakie możemy dziś odwiedzić
Wszystkie wyglądają jednakowo i na pierwszy rzut oka przypominają nagrobki. W latach 2006-2009 postawiono w Gdańsku szesnaście tablic upamiętniających zlikwidowane po wojnie poniemieckie cmentarze. Paradoksalnie nieistniejące cmentarze są jedynymi, jakie możemy odwiedzić podczas tego święta Wszystkich Świętych...
Mowa o poniemieckich cmentarzach, niemal zupełnie zlikwidowanych w pierwszych dekadach po zakończeniu II wojny światowej - a dokładnie na przełomie lat 60. i 70. - i powrocie Gdańska w granice Polski. Dlaczego ówczesne władze podjęły decyzję o likwidacji miejsc, które w naszej kulturze są powszechnie uważane za nienaruszalne?
Wymazanie śladów niemieckiej przeszłości
Oficjalnie, poniemieckie cmentarze potraktowano jako porzucone. Zarastały chwastami i nie było komu pielęgnować nagrobków, gdyż ich bliscy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec. W przypadku wielu mogił upłynął zresztą minimalny okres, jaki musi upłynąć od pochówku, aby można było zlikwidować je zgodnie z prawem. Zarówno ustawa o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu z 1932 r., jak i obowiązująca do dziś ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 r. ustaliła wspomniany okres na 20 lat.
Jednak tak naprawdę, celem likwidacji cmentarzy było przede wszystkim usunięcie z przestrzeni publicznej śladów niemczyzny. Tysiące pomników z wyrytymi po niemiecku napisami stały w jaskrawej sprzeczności z tezą o odwiecznie polskim charakterze Ziem Odzyskanych, usilnie lansowanej przez ówczesną propagandę. Należy jednak wspomnieć, że pamięć o okrucieństwach zgotowanych Polakom przez Niemców w okresie okupacji była wciąż żywa i trudno oczekiwać, aby decyzja o likwidacji spotkała się wówczas z powszechnym potępieniem.
Idea upamiętnienia pochowanych na dawnych cmentarzach
Po transformacji ustrojowej w Gdańsku - podobnie zresztą jak w innych miastach wchodzących w skład Ziem Odzyskanych - nieskrępowana debata publiczna o niemieckiej przeszłości przestała być tematem tabu. Co więcej, można nawet mówić o modzie na poznawanie przedwojennej historii miasta, której dobrym przykładem była ogromna popularność wydanej w latach 1996-2006 serii albumów fotograficznych "Był sobie Gdańsk".
Wkrótce pojawiła się także idea upamiętnienia dawnych mieszkańców Gdańska, pochowanych na nieistniejących już cmentarzach. W 1998 r. gdańscy radni wydali uchwałę, w której wyrazili poparcie dla pomysłu społecznego komitetu, który zaproponował postawienie stosownego pomnika. W ten właśnie sposób powstał Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy przy ul. 3 maja w Gdańsku, którego otwarcie miało miejsce w 2002 r.
Dotychczas ustawiono 16 tablic
Kilka lat później pojawił się kolejny pomysł, aby sukcesywnie upamiętnić każdy, nieistniejący cmentarz z osobna. W latach 2006-2009, na terenie dawnych cmentarzy zostało ustawionych przez Gdański Zarząd Dróg i Zieleni łącznie 16 tablic pamiątkowych. Wszystkie mają identyczną formę. Zostały wykonane z granitu i swoim kształtem przypominają dawny nagrobek. Na powierzchniach frontowych - patrząc od góry - zostały wykute kolejno:
- herb Gdańska
- napis w języku polskim, informujący o nazwie cmentarza oraz okresie, w którym funkcjonował
- inskrypcja w języku łacińskim, z reguły cytat z Biblii, opatrzony skrótem źródła wersetu
- napis w języku niemieckim, o treści analogicznej do napisu polskojęzycznego
- fragment współczesnej mapy miasta, na którą naniesiono obrys cmentarza oraz miejsce umiejscowienia tablicy
- informacja o sfinansowaniu z miejskiego budżetu wraz z datą ustawienia tablicy
Pełna lista pamiątkowych tablic
Poniżej prezentujemy listę zlikwidowanych cmentarzy w Gdańsku, na terenie których zostały ustawione pamiątkowe tablice:
- Cmentarz katolicki p.w. św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1893-1956
- Cmentarz ewangelicki p.w. św. Katarzyny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1870-1956
- Cmentarz ewangelicki Najśw. Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1901-1956
- Cmentarz katolicki p.w. św. Józefa i Św. Brygidy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Trójcy przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1867-1956
- Stary cmentarz katolicki "Urania" u zbiegu al. Grunwaldzkiej i ul. Kościuszki we Wrzeszczu, czynny w latach ok. 1770-1946
- Cmentarz zespolony p.w. św. Bartłomieja, Jana, Piotra i Pawła przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1860-1956
- Cmentarz ewangelicki Lazaretu i Najświętszej Marii Panny przy al. Zwycięstwa we Wrzeszczu, czynny w latach 1815-1946
- Cmentarz ewangelicki p.w. Bożego Ciała przy ul. 3 maja w Śródmieściu, czynny w latach 1815-1956
- Cmentarz ewangelicki św. Barbary przy ul. Bema na Siedlcach, czynny w latach 1850-1964
- Cmentarz nowy katolicki przy ul. Strzeleckiej w Śródmieściu, czynny w latach 1822-1946
- Cmentarz katolicki w Emaus, po 1920 roku Ewangelicki Cmentarz Zbawiciela przy ul. Starodworskiej na Siedlcach, czynny w latach 1781-1956
- Cmentarz bezwyznaniowy krematoryjny przy ul. Traugutta we Wrzeszczu, czynny w latach 1914-1966
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Wyzwolenia w Nowym Porcie, czynny w latach 1869-1947
- Cmentarz ewangelicki przy ul. Cedrowej na Ujeścisku, czynny w latach 1648 - 1961
- Cmentarz ewangelicki p.w. Chrystusa Króla przy ul. Nowotnej na Stogach, czynny w latach 1880-1946
Puste cmentarze w dzień Wszystkich Świętych
Opinie (167) ponad 20 zablokowanych
-
2020-11-01 12:19
1. XI.
A co z kirkutami? Tylko ten w Sopocie w jako takim stanie. Ot katolicka ideologia.
- 12 1
-
2020-11-01 12:06
to moze ja pomazemy w obronie praw czlowieka?
- 0 10
-
2020-11-01 09:29
(1)
Na nieistniejącym cmentarzu w Brzeźnie właśnie powstaje kolejne osiedle. Można postawić światełko na placu budowy.
- 82 7
-
2020-11-01 11:15
Przynajmniej jest tam święty spokój...
- 10 0
-
2020-11-01 11:14
PISiaki otwierajcie cmentarze!
- 13 13
-
2020-11-01 10:22
A cmentarz na Biskupiej na terenie szkoly (1)
- 25 0
-
2020-11-01 11:11
Raczej szkoła na terenie byłego cmentarza, i Na Stoku nie na Biskupiej
- 6 0
-
2020-11-01 11:05
prolife
- 0 7
-
2020-11-01 10:40
to aż tyle Niemcy wymordowali (1)
- 4 17
-
2020-11-01 11:03
Czyli chrześcijanie!!!!!!!!!!
- 2 3
-
2020-11-01 10:55
na cmentarzu, a nie jak znany polityk napisał:"cmętarz", (1)
katolickim w Sopocie do późnych lat osiemdziesiątych były stare ponazist...., och, przepraszam: jakie ponazistowskie?, poniemieckie groby, zwykle dosyć ładne, choć zaniedbane. Nikt ich nie usuwał, chyba, że rodzina zmarłego przerabiała na bardziej współczesne. Katolicy dbali o tradycję, uszanowali pochowanych, mimo, że byli z narodu nazis..., jakiego nazistowskiego?, niemieckiego, który tyle dokuczył Polakom. Cmentarze komunalne były w latach 60/70-tych celem degermanizacji, nigdy katolickie.
- 11 9
-
2020-11-01 11:02
Tak się składa, że naziści byli katolikami! Pamiętasz jaką mieli inskrypcję na pasach!
- 6 2
-
2020-11-01 10:28
Świetny pomysł panie redaktorze!
dopóki nie zamknęli internetu, to jeszcze można w ten sposób budować świadomość niezależną od narzucanej przez władzę.
- 15 6
-
2020-11-01 10:14
Być może można też wejść na Cmentarz Wojenny w Gdyni Redłowie ? Nie jest chyba ogrodzony. Chyba, że zastosowano zabezpieczenie tymczasowe.
- 10 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.