Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Pruski orzeł powróci na fasadę dawnej przychodni przy Dworcu Głównym w Gdańsku

Rafał Borowski
15 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
Opinie (803)
2
  • Widoczny na zdjęciu kartusz, wraz ze śladami skutego orła pruskiego, znajduje się na na szczycie elewacji dawnej przychodni od strony Podwala Grodzkiego. Montaż zrekonstruowanej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu.
  • Trwają prace przy przebudowie budynku dawnej przychodni przy dworcu PKP Gdańsk Główny.

Widoczny na zdjęciu kartusz, wraz ze śladami skutego orła pruskiego, znajduje się na na szczycie elewacji dawnej przychodni od strony Podwala Grodzkiego. Montaż zrekonstruowanej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu.

fot. Łukasz Unterschuetz/trojmiasto.pl

Płaskorzeźba pruskiego orła wróci na fasadę budynku dawnej przychodni kolejowej przy Dworcu Głównym w Gdańsku. Skuty po II wojnie światowej detal został zrekonstruowany przez absolwentów i studentkę Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. To pretekst do poznania historii naszego miasta - przekonuje prof. Andrzej Januszajtis.



Co sądzisz o rekonstrukcji pruskiego orła?

Podczas trwającego od kilku miesięcy kapitalnego remontu gmachu dawnej przychodni kolejowej przy ul. Podwale Grodzkie zobacz na mapie Gdańska w Gdańsku, dokonano niespodziewanego odkrycia. Spod tynku wypełniającego kartusz wieńczący wschodnią elewację budynku, wyłoniły się ślady po skutej płaskorzeźbie. Po usunięciu zaprawy okazało się, że kartusz wypełniała niegdyś podobizna orła.

- Nasi rzeźbiarze zgłosili nam, że czerwona farba, pokrywająca kartusz na głównej attyce, pokrywa również ubytki. Po odkuciu fragmentu zaprawy wypełniającej kartusz, ujrzeliśmy ślady po płaskorzeźbie orła. O odkryciu poinformowaliśmy pomorskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków, który podjął decyzję, żeby ten detal odtworzyć - wyjaśnia Rafał Recław z firmy Versus, która jest właścicielem obiektu.
4
  • Zrekonstruowana płaskorzeźba w całej okazałości. Widoczny na orle nalot zostanie zeszlifowany. Docelowo, kolor płaskorzeźby będzie imitował piaskowiec.

Zrekonstruowana płaskorzeźba w całej okazałości. Widoczny na orle nalot zostanie zeszlifowany. Docelowo, kolor płaskorzeźby będzie imitował piaskowiec.

fot. Łukasz Unterschuetz/trojmiasto.pl


W okolicy zachowało się więcej poniemieckich pamiątek

Płaskorzeźba, której ślady odkryto podczas remontu, przedstawiała pruskiego orła. Orzeł ten, z koroną na głowie oraz berłem i jabłkiem w szponach, był herbem Królestwa Prus. Detal z piaskowca, podobnie jak wiele innych poniemieckich pamiątek w Gdańsku, został skuty przez Polaków wkrótce po zakończeniu wojny.

Co ciekawe, do dnia dzisiejszego zachowały się dwie poniemieckie pamiątki na pobliskich budynkach. Pierwszą z nich jest kolejny pruski orzeł, również wykonany z piaskowca, umieszczony nad wejściem do pobliskiego budynku Nowego Ratusza przy ul. Wały Jagiellońskie zobacz na mapie Gdańska.

Drugim reliktem jest wykuty również w piaskowcu napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), na oddalonym od dawnej przychodni o zaledwie kilkanaście metrów budynku dawnej poczty.

Pruski orzeł górował również nad fasadą Dworca Głównego. W kartuszu, który niegdyś zajmował, dziś znajduje się polski orzeł w pozłacanej koronie.
2
  • Co ciekawe, pruski orzeł zachował się nad wejściem do budynku Nowego Ratusza (dawnego Żaka) przy ul. Wały Jagiellońskie.
  • Niemieckojęzyczny napis "Postamt" (pol. Urząd Pocztowy), umieszczony na budynku dawnej poczty przy Podwalu Grodzkim. Napis był ukryty pod blaszanym szyldem przez wiele lat. Odkryto go przy okazji trwającego obecnie remontu.

Co ciekawe, pruski orzeł zachował się nad wejściem do budynku Nowego Ratusza (dawnego Żaka) przy ul. Wały Jagiellońskie.

fot. Rafał Borowski/trojmiasto.pl


Montaż płaskorzeźby w przyszłym tygodniu

Rekonstrukcji płaskorzeźby na budynku dawnej przychodni podjęło się troje młodych ludzi wykształconych na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku: Czesław Fankidejski, Iwona Jurkiewicz (absolwenci kierunku rzeźba) oraz Katarzyna Grządziela (studentka 5 roku rzeźby).

- Na ASP płaskorzeźba jest jednym z pierwszych etapów nauki rzeźby. W związku z tym, zlecone nam zadanie nie było zbyt trudne. Musieliśmy jednak wpasować się w pewien kanon, który obowiązuje konkretną epokę. Nasza praca została wykonana we współpracy z nadzorem konserwatorskim - tłumaczy Czesław Fankidejski.
Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz. Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz.

Rekonstruktorzy płaskorzeźby. Od lewej: Katarzyna Grządziela, Paweł Czapiewski, Czesław Fankidejski oraz Iwona Jurkiewicz.

fot. Łukasz Unterschuetz/trojmiasto.pl


Płaskorzeźba została wykonana z mieszanki różnego rodzaju kitów. Jej kolor jest zbliżony do piaskowca, z którego wykonano wiele detali na budynku przychodni.

Jak wyglądał proces odtworzenia zniszczonej po wojnie rzeźby?

- Najpierw zdjęliśmy rysunek śladów po płaskorzeźbie, a na jego podstawie powstał prototyp wyrzeźbiony z gliny. Posłużył nam on do stworzenia formy z gipsu, czyli negatywu właściwej rzeźby. Z negatywu odlaliśmy pozytyw, wykonany z mieszanki kitów. Rzeźba jest zbrojona stalową siatką, nie ma więc obaw, że połamie się podczas montażu na kartuszu - opowiada rzeźbiarz.
Montaż odtworzonej płaskorzeźby odbędzie się w przyszłym tygodniu. Pruski orzeł zostanie przymocowany do kartusza za pomocą stalowych kotew oraz zaprawy murarskiej.

Poniemieckie pamiątki budzą kontrowersje

Powrót pruskiego orła - herbu Prus, a więc państwa, które było jednym z zaborców Polski - może budzić kontrowersje. Zdaniem niektórych, symbole państwowe innych krajów powinny zniknąć z przestrzeni publicznej. Nie przekonuje ich argument, iż są to wyłącznie pamiątki historyczne.

Do podobnych sporów dochodził w innych miastach, np. we Wrocławiu, przy okazji restauracji reliktów niemieckiej przeszłości miasta.

Prof. Andrzej Januszajtis, znawca historii Gdańska, apeluje jednak o powściągliwość.

- To dobrze, że płaskorzeźba powróci na fasadę dawnej przychodni. To dobry pretekst, aby wielu gdańszczan lepiej poznało i zrozumiało historię swojego miasta. Można zrozumieć ludzi, którzy skuli tę rzeźbę. Wojna przyniosła Polakom straszną tragedię i stąd zrozumiała po wojnie niechęć do Niemców. Jednak dziś jesteśmy gospodarzami w polskim Gdańsku i nikt nam nie zagraża. Ten orzeł to część historii naszego miasta. To nie jest swastyka - przekonuje Januszajtis.
Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918 Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918

Herb Królestwa Prus z lat 1701-1918

Prusy były jednym z trzech państw (obok Rosji i Austrii), które wzięło udział w rozbiorach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W wyniku II rozbioru, który miał miejsce w 1793 roku, Gdańsk został wcielony w granice właśnie tego państwa i pozostał w jego granicach aż do utworzenia Wolnego Miasta Gdańska w 1920 roku. W tym miejscu należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że w 1871 roku Prusy, z wraz z nimi Gdańsk, stały się częścią II Rzeszy Niemieckiej, zaś w 1918 roku tzw. Republiki Weimarskiej.

Gmach przy Podwalu Grodzkim (ówcześnie Stadtgraben) powstał w 1900 roku, przy okazji budowy pobliskiego Dworca Głównego. Pierwotnie mieściła się w nim inspekcja kolejowa wraz z mieszkaniami służbowymi kierownictwa gdańskiej dyrekcji kolei. Zarówna II Rzesza, jak i powstała na jej gruzach Republika Weimarska były państwami związkowymi i nic nie stało na przeszkodzie, aby na budynkach państwowych umieszczać symbole poszczególnych krajów związkowych. Dzięki temu na kartuszu budynku mógł pojawić się herb Prus, a nie herb II Rzeszy.

W 1945 roku, w następstwie rozpętanej przez Niemców wojny, Gdańsk został wcielony w granice Polski. Rozpoczęła się akcja wysiedlania niemieckiej ludności miasta za Odrę i Nysę Łużycką, a wraz z nią akcja "odniemczania" Gdańska, czyli likwidacja materialnych śladów niemieckości. Na właśnie fali tej akcji skuto m. in. pruskiego orła z budynku dawnej przychodni.

Trudno dziwić się naszym dziadkom, że nie mieli najmniejszego zamiaru zachowania w Gdańsku niemieckich napisów czy pomników. Pamiętajmy, że likwidacja poniemieckich reliktów była logiczną konsekwencją okrutnej okupacji, jaką zgotowali Polakom Niemcy podczas II wojny światowej.


Film z marca, na którym widać dawną przychodnię z lotu ptaka

Zobacz także

więcej artykułów (112)

Opinie (803) ponad 10 zablokowanych

  • 2015-08-15 19:39

    a co nie wisiały.?

    Może 2 lub 50 m. od danego miejsca ale wisiały.

    kibic

    8 lat

    • 5 0

  • 2015-08-15 19:15

    To może zacząć i swastyki rekonstruować?

    Przecież to będzie też świadczyło o "zrozumieniu burzliwych dziejów Gdańska i niezakłamywaniu historii".

    ola

    8 lat

    • 17 6

  • 2015-08-15 18:50

    ochrzcić te orły (1)

    w sumie wystarczy zorganizować chrzciny, powie się: od teraz nazywasz się orzeł polski
    i zbyte

    8 lat

    • 4 7

    • 2015-08-15 18:58

      a jego ekscelencja Flaszka przytuli ile trzeba za pokropienie, wszyscy będą zadowoleni :)

      Trolencio, CZCICIEL TRYGŁAWA

      8 lat

      • 2 4

  • 2015-08-15 18:35

    może doczekamy się też

    ponownego odsłonięcia Adolf Hitler Strasse ?

    jerzy

    8 lat

    • 30 7

  • 2015-08-15 18:35

    tradycje

    Nikt nam nie zagraża poza mieszkańców Polski o tradycjach oszołomskich jak ci opisani w artykule.

    ja

    8 lat

    • 5 8

  • 2015-08-15 13:31

    Żenada (1)

    Co za głupie społeczeństwo... najlepiej zamontujmy też wszędzie swastyki i sowiecki sierp i młot,,,

    8 lat

    • 32 15

    • 2015-08-15 18:33

      To nie społeczeństwo jest głupie, tylko czytelnicy GW.

      8 lat

      • 5 3

  • 2015-08-15 13:29

    trudno się dziwić.... ale wnukowie co robią?.... tak jakby to co było poszło w niepamięć... (1)

    "....Trudno dziwić się naszym dziadkom, że nie mieli najmniejszego zamiaru zachowania w Gdańsku niemieckich napisów czy pomników. Pamiętajmy, że likwidacja poniemieckich reliktów była logiczną konsekwencją okrutnej okupacji, jaką zgotowali Polakom
    .." czyli tak naprawdę śmierć ludzi, walki o polskość, prześladowania.... to tylko śmieszność....
    bo poco to było? skoro sami, bez jakiegoś przymusu wracamy do punktu .....i symboli....
    przecież można sobie to darować

    8 lat

    • 23 4

    • 2015-08-15 18:30

      Wpływ polskojezycznych mediów jest ogromny. Wielu Polaków to takie naiwne dzieci, tutaj powtarzają za tam tymi o wielokulturowości.

      8 lat

      • 4 6

  • 2015-08-15 18:29

    w ramach tradycji

    K... mać z takim dbaniem o tradycję. Tradycję czego? Fankidejski, Januszajtis weźcie w ramach dbania o tradycję palnijcie sobie w łeb za zdradę

    Polka z Polski

    8 lat

    • 27 5

  • 2015-08-15 18:28

    Rzygac się chce, następne beda pewnie łapanki, tak dla zachowania historii.

    Historia toczy się kołem co widać

    FOL

    8 lat

    • 28 5

  • 2015-08-15 13:20

    jesli wam ten herb przeszkadza i w ogole nimieckosc to powinnismy 90% kamienic wyburzyc (6)

    i byc wdzieczni sowietom ze porozwalali wszystko co niemieckie w tym miescie heh

    8 lat

    • 18 29

    • 2015-08-15 14:20

      Czym innym są budynki a czym innym symbole. (1)

      Takie działania tylko utwierdzają naszych sąsiadów ,że Gdańsk jest Niemiecki.
      Nikt w Europie poza głupimi Polakami nie czuje się Europejczykiem tylko obywatelem swojego kraju i dba o swoje interesy.W określonych okolicznościach upomną się o swoje a my im tylko w tym pomagamy.No, ale czego się spodziewać po zwolennikach PO. Sprzedajmy Polskę byleby nas w Europie chwalono.Głosujmy na fajność.Może dostaniemy dyplom Europejczyków roku.

      nnn

      8 lat

      • 12 3

      • 2015-08-15 18:25

        Nie "poza głupimi Polakami" tylko glupimi czytelnikami Gazety Wyborczej czy polskojęzycznych gadzinowek innych.

        Polak

        8 lat

        • 6 4

    • 2015-08-15 13:56

      przecież to Polacy odbudowali te kamienice (3)

      one wcale nie są niemieckie. A gdańsk przez wiele od 1807 był WMG, a nie niemiecki czy pruski

      wk

      8 lat

      • 8 3

      • 2015-08-15 16:03

        100% kamienic na dolnym miescie to oryginaly, czyli pruskie (1)

        8 lat

        • 3 6

        • 2015-08-15 16:21

          szkoda, że wypełnione wileńską patolią, zbrukane i zniszczone przez nią do cna :( me pruskie serce łka gdy widzi, jak azjatyckie wieprze depczą perły tysiąca lat naszego niemieckiego rozwoju.

          PRAPRUSAK Trolęcjo

          8 lat

          • 4 5

      • 2015-08-15 14:15

        tak, tylko mieszkali w nim sami Niemcy i Prusacy, a Polaków nie było wcale "10%" jak to obiegowa opinia zawyża, a ok. 3% ;)

        Trollencio PORTRET KAJZERA NAD ŁÓŻKIEM

        8 lat

        • 3 9

17
18
19
20
21

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (112)

Najczęściej komentowane

Pomnik twórcy Bitcoina stanie w Gdańsku?

Pomnik twórcy Bitcoina stanie w Gdańsku?

Dwa osiedla obok siebie bez połączenia drogowego. Zaskakujące ustalenia planów

Dwa osiedla obok siebie bez wspólnej drogi

więcej

Najczęściej czytane