• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Sekrety wychodków dawnych gdańszczan... w Gdyni

Katarzyna Moritz
10 października 2011 (artykuł sprzed 12 lat) 

Sporą wiedzę o tym jak żyli gdańscy mieszczanie pięć wieków temu i wcześniej, czerpiemy nie tylko z dawnych listów, ksiąg czy portretów. O ich codzienności najwięcej mówią przedmioty znalezione w... miejscach sekretnych na gdańskich podwórkach czyli w latrynach. We wtorek ich tajemnice poznają gdynianie.



Zrekonstruowana latryna. Zrekonstruowana latryna.
Zabawka - cynowa krowa z pierwszej poł. XIX w. Zabawka - cynowa krowa z pierwszej poł. XIX w.
Nocnik cynowy z XVIII w. Nocnik cynowy z XVIII w.
Różnorodna ceramika. Różnorodna ceramika.
Gdy pod koniec XVI wieku Henryk Walezy krótko panował w Polsce, na Wawelu po raz pierwszy zobaczył wychodki, z których nieczystości odprowadzano poza zamkowe mury. Po powrocie do Francji nakazał zbudowanie takich urządzeń w Luwrze i innych pałacach, ale długo nie chciały się tam przyjąć. A jak sobie z tym zagadnieniem radzili gdańscy mieszczanie?

- Miejsca sekretne zwane również kloakami, ustępami, wychodkami, usiadkami, czy bardziej nowocześnie toaletami, budowano dawniej na zapleczach posesji, bardzo często w ich narożnikach lub przy oficynach, w pobliżu zabudowań gospodarczych, a niekiedy przy kuchniach. Do nich trafiały wszelkie nieczystości związane z funkcjonowaniem kamienicy. W Gdańsku od końca XV wieku kloaka była podstawowym urządzeniem sanitarnym na każdej działce mieszczańskiej - wyjaśnia archeolog Ewa Trawicka, kierownik Centrum Edukacji Archeologicznej "Błękitny lew" z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.

Już w XIV i XV wieku pojawiały się w latrynach deski do siedzenia - takie, jakie czasem jeszcze zobaczyć można w wiejskich "sławojkach". W dawnym Gdańsku latryny budowano z drewna, którego w okolicach było pod dostatkiem. Jednak co istotne, oprócz nieczystości do latryn trafiały rozmaite przedmioty wyrzucane tam przypadkowo, bądź po prostu gubione w trakcie ich wykorzystywania. Beztlenowe warunki sprawiły, że wiele tych "skarbów" przetrwało do naszych czasów. W trakcie ratowniczych badań inwestycyjnych prowadzonych w ostatnich latach przez Muzeum Archeologiczne w Gdańsku w obrębie Starego i Głównego Miasta odkryto kilka latryn szczególnie "bogatych" w zabytki.

- Wydobyto z nich kilkaset całych naczyń ceramicznych, porcelanę importowaną z Chin, fajanse pochodzące z Holandii, szklane ampułki i buteleczki z wyposażenia apteki, elementy cynowej i szklanej zastawy stołowej, różnego rodzaju fajki, przybory toaletowe, elementy stroju, a także bogatą kolekcję zabawek dziecięcych. W tym prawdopodobnie jedyną zachowaną do czasów współczesnych, XVII-wieczną, marcepanową figurkę dzieciątka Jezus z szopki bożonarodzeniowej - opisuje archeolog.

Przedmioty te mówią nie tylko o tym, że gdańszczanie w swych domach często mieli ceramikę z całego świata, ale że jadano kiedyś sporą ilość fig, z których jeszcze w XIX i na początku XX wieku przyrządzano różnego rodzaju lekarstwa - przeciwko grypie, kaszlowi itp. Niosą one ze sobą nieocenione informacje o życiu rodzinnym w szeroko pojętych kategoriach: kuchnia i stół, strój, higiena i medycyna, rzemiosło, handel, podróże, rozrywka, a także przejawy życia duchowego.

"Miejsca sekretne na gdańskich podwórkach" to przede wszystkim wystawa Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, którą pokazywano także w wielu innych polskich miastach. We wtorek archeolog Ewa Trawicka, wygłosi na ten temat prelekcję w Gdyni w klubie Marynarki Wojennej "Riwiera", ul. Zawiszy Czarnego 1. Początek - godz. 17:30.

Wydarzenia

Spotkanie z cyklu Odkurzacze Historii

spotkanie

Miejsca

Opinie (54) ponad 20 zablokowanych

  • W sumie to chyba się cieszę...

    ...że nie poszedłem na archeologię. Miało się za młodu takie pomysły.

    • 4 0

  • W sumie

    artykul ciekawy,chociaz troche g*wniany.

    • 8 0

  • autopsja (1)

    Jak żyli gdańszczanie pół wieku temu mogę sam opowiedzieć /mam 64 lata/ i nie trzeba zaglądać do s****za.Nie mówiąc już o tym ,że mieliśmy łazienkę z ubikacją w mieszkaniu a nie wychodek na podwórku,autorowi tego tekstu Gdańsk pomylił się z jego rodzinnym pegeerem.

    • 9 2

    • A to ja

      Mam kilka lat mniej od Ciebie,mieszkalem we Wrzeszczu i tam byly wychodki na zewnatrz, w latach 60 - 70 ub/w.Mysle, ze w obecnym czasie mozna sobie juz tam pogrzebac.

      • 3 0

  • ciekawe kiedy z czymś takim wygrzebią ekstra zarazki z tamtych czasów

    • 1 0

  • Jeszcze jedno pytanie

    a ta cynkowa krowa z XIX w,nie jest czasami plci meskiej?

    • 8 0

  • Artykul tragedia

    To chyba rekord Polski w temacie i tresci. Dramat.

    • 4 4

  • A czy jakiejś swastyki (2)

    czy innego hakenkrojca w tych wychodkach zacnych gdańszczan nie znaleziono?Jeśli tak, koniecznie je umieście w muzeum FSD obok munduru szupowca w bykowcem!

    • 3 3

    • (1)

      idz PISowcu jeden w cholere

      • 4 1

      • do Budapesztu

        • 3 1

  • (2)

    Troszkę intryguje mnie tekst "oprócz nieczystości do latryn trafiały rozmaite przedmioty wyrzucane tam przypadkowo, bądź po prostu gubione w trakcie ich wykorzystywania". Z wiedzy wyniesionej ze studiów wiem że nie "przypadkowo" lecz w czasach rozmaitych grabieży czy też najazdów nieprzyjaciół cenniejsze rzeczy wrzucane były właśnie do ustępu... Pamiętam parę odkryć gdzie była w kibelkach znajdowana złota biżuteria w dużych ilościach

    • 6 0

    • (1)

      Właśnie nie rozumiem, jak można masowo "po prostu gubić w trakcie wykorzystywania". Wykorzystywania czego? Zastawy stołowej w wychodku?

      • 2 0

      • albo zabawki dziecięce...

        piękny plac zabaw

        • 0 0

  • i pomyslec ze za kilkaset lat potomni odkopia te halde na Szadolkach

    i beda sie podniecac naszymi smieciami.

    • 9 0

  • Cały Gdańsk

    Kupa to kupa , sekret skupienia fuj ...

    • 2 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane