Artykuł naszej czytelniczki, pani Joanny Roczyńskiej, powstał jako refleksja do trwającej w portalu dyskusji na temat zmniejszenia intensywności koszenia miejskich trawników. Głosy w dyskusji są tradycyjnie podzielona. Spróbujmy znaleźć złoty środek.
Chwast. W potocznym rozumieniu tego słowa jest to roślina niechciana, która pojawia się mimo że jej nie wysiewaliśmy, a jej obecność jest z naszego punktu widzenia niewygoda, a na pewno nieproszona. Dla rolnika czy leśnika, który zawodowo operuje tym słowem, a jego rozumienie jest dalece bardziej precyzyjne i fachowe, będzie to roślina niepożądana, której obecność jest niewskazana ze względu na uprawy, które w danym miejscu zostały zaplanowane. Słowo to będzie przez te grupy zawodowe używane tylko w kontekście konkretnych gatunków roślin, rosnących w określonych miejscach.
Chciałabym odwołać się jednak właśnie do potocznego rozumienia tego słowa i stać się adwokatem tychże roślin. W pełni zrozumiała jest niechęć rolników do chwastów, zmniejszają plon, a czasem wręcz go uniemożliwiają. Myślę jednak, że ta część z nas, która rolnikami nie jest, mogłaby to nastawienie zweryfikować, a może nawet zmienić.
Chwasty są częścią przyrody i stanowią jej bardzo ważny element. Takie rośliny jak chaber bławatek, mak polny, różne gatunki ostów, wyka i wiele, wiele innych są dla bytności wielu stworzeń konieczne czy wprost niezbędne. Wiele spośród tych roślin zapewnia pokarm pszczołom, dostarczając im nektar i pyłek. Bez nich, liczebność i różnorodność pszczół będzie się zmniejszać, prowadząc czasem do zaniknięcia ich obecności na danym terenie. To właśnie te rośliny zapewnią ciągłość w dostarczaniu pokarmu tak lubianym przez nas pszczołom, motylom czy trzmielom. Zaś po przekwitnięciu będą dostarczać pokarm w postaci nasion wielu gatunkom ptaków, takim jak szczygły, wróble, mazurki, dzwońce, makolągwy i wielu innym.
Dlatego warto rozważyć, czy w naszych ogrodach, działkach nie dać szansy zakwitnąć, a później przekwitnąć takim roślinom, aby móc się cieszyć obecnością owadów i ptaków. Warto też zmienić swój stosunek do nieużytków, ugorów, miejsc ruderalnych i spojrzeć na nie z szacunkiem i podziwem jako miejsca, gdzie takie rośliny rosną, a gdzie dzikiej przyrody ptaków, owadów dzięki tym roślinom będzie najwięcej i będą cieszyć nas swoją obecnością.
"Chwasty" a trawniki miejskie
Większość tzw. chwastów, często mylonych po prostu z roślinami naturalnie występującymi na łąkach, jest bardzo pożytecznych przyrodniczo, a w mieście mają jedyną szansę rosnąć na miejskich trawnikach, parkach i ogrodach. Dla wielu jednak ludzi przestrzeń estetyczna to jedynie taka, która jest czysta, uporządkowana i kojarzona wyłącznie z roślinami ozdobnymi, a często obcymi naszemu ekosystemowi.
Gdy w mieście napotykamy nieskoszony trawnik, kojarzy się on z brakiem porządku i postrzegamy to jako bałagan w przestrzeni publicznej oraz zaniedbanie władz. W dzisiejszych, jakże trudnych przyrodniczo czasach, warto nieco zmienić swoje myślenie i spróbować wypracować kompromis.
Chwast czy roślina pożyteczna?
Dlaczego warto dać odpocząć miejskim i domowym kosiarkom? Wynika to z dynamicznie zmieniającego się przyrodniczo świata. Niestety, zmiany klimatyczne są faktem. O jakich zmianach tutaj mowa? Zmniejszająca się bioróżnorodność, czyli kurcząca się liczba gatunków zwierząt i roślin. Zmieniająca się cykliczność opadów, czego skutkiem są coraz częstsze susze. Odnotowywane wciąż rekordowe temperatury dla różnych rejonów świata to również znak zmieniającego się klimatu. Cóż ma do tego miejski trawnik i rośliny, którym damy szansę tam zakwitnąć?
Badania wskazują, że nawet zmniejszenie (nie wyeliminowanie) ilości koszeń sprawia, że wzrasta różnorodność roślinności. Zwiększa się już wspomniana bioróżnorodność gatunkowa roślin, a efektem jest zwiększenie się ilości różnorodnych gatunków owadów odwiedzających te tereny. Wraz z owadami pojawia się więcej gatunków ptaków. Jednym słowem: przyroda zyskuje i znów budzi się do życia.
Wykoszony na kilka centymetrów trawnik jest jak martwa natura, może ładny, ale na pewno martwy ze względu na brak stworzeń, które mogłyby tam występować, gdyby choćby koniczyna czy mniszek miały szansę tam wyrosnąć.
Kolejny zarzut, oprócz estetycznego, jaki jest podnoszony przez osoby niechętne bujnym trawnikom, to kwestia kleszczy i alergenów. Pozwolę sobie tutaj zacytować artykuł, który fachowo podjął się analizy tego tematu:
- Rzadko koszone trawniki, oprócz wrażenia 'bałaganu', budzą czasem obawy o to, że będą wylęgarnią kleszczy, szkodników i alergenów. Słuszność takich obaw jest dyskusyjna. Metaanaliza badań trawników o różnym reżimie koszenia w USA wykazała, że intensywne koszenie może zwiększyć (!) prawdopodobieństwo pojawienia się owadów uważanych za szkodniki i roślin alergizujących. Obecność alergenów w środowisku jest nieunikniona, a im bardziej sterylne stają się warunki w naszym otoczeniu, tym bardziej będziemy na alergie narażeni. Należy pamiętać, że ważnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia alergii są zmiany klimatyczne i stres, który z kolei skutecznie redukowany jest przez zieleń. Kleszcze i choroby przez nie przenoszone rzeczywiście są w ostatnim czasie coraz większym problemem - co ciekawe, prawdopodobnie za ten stan rzeczy po części odpowiadają właśnie zmiany klimatu. W ekstensywnie koszonym trawniku faktycznie możemy natknąć się na kleszcze, ale... częste koszenie wcale nie gwarantuje stuprocentowego zabezpieczenia przed nimi. Na trawniku nieskoszonym jest natomiast szansa na bardziej różnorodny układ organizmów i mechanizmy regulujące liczebność kleszczy - czytamy na stronie Nauka Dla Przyrody.
Inne badania wskazują też na fakt, iż pozbywanie się alergenów ze otoczenia wpływa na większą ilość osób uczulonych. Potwierdzają to badania wskazujące, że na wsiach jest o czterokrotnie mniej alergików niż w miastach (źródło).
W wielu miastach cierpimy w okresie letnim na gorąco, temperatury coraz częściej są trudne do zniesienia. Czy bujniejsza zieleń ma faktyczny wpływ na utrzymanie większej wilgotności i obniżenie temperatury? W tym zakresie badań jest jeszcze niewiele, ale pierwsze skromne badania pojawiają się również w tej kwestii. I tak badanie trawnika skoszonego i trawnika nieskoszonego dały następujące wyniki: trawnik nieskoszony miał wilgotność wyższą o 25 proc., a temperatura była niższa nawet o 11 stopni. Mniej betonu i kostki brukowej, więcej bujnych, rzadziej koszonych trawników, to propozycja remedium na suszę i wysoką temperaturę w miastach.
Ale gdzie ten kompromis? Kompromis wypracować wydaje się bardzo łatwo. Pamiętając, że priorytetem jest bezpieczeństwo pieszych i kierowców, np. kosić tylko pasy wzdłuż chodników zapewniając wygodę pieszym. Kosić część trawnika i tę właśnie część pozostawić dla celów wypoczynkowych i rekreacyjnych. Kosić trawnik naprzemiennie, zawsze pozostawiając część nieskoszoną. Koszenie od razu całego fragmentu sprawia, że trawnik w jeden dzień staje się jałową pustynią, gdzie żaden owad nie przetrwa i żaden ptak nie zajrzy.
To jakbyśmy my byli przyzwyczajeni do sklepów z żywnością w naszej okolicy, ale nagle z dnia na dzień dostęp do tej żywności został zlikwidowany. W podobnej sytuacji są owady, którym nagle na dużym obszarze zlikwidowana źródło pokarmu. Jednak chcę zaznaczyć, że ważne jest ograniczenie koszenia trawników, a nie całkowite zaniechanie tej czynności i wyhodowanie nieprzebytych chaszczowisk.
Tęsknimy za wróblami, lubimy buczenie pracowitych i pożytecznych owadów przy pracy, dajmy im szansę żyć w mieście, dzięki tak niewielkim zabiegom, jak rzadsze koszenie trawnika miejskiego czy osiedlowego, a może też nawet naszego przydomowego. Warto w spółdzielniach miejskich upomnieć się o zmianę sposobu gospodarowania terenem i obudzić w sobie wrażliwość na piękno świata przyrody, którego możemy doświadczać nawet w mieście.
Joanna Roczyńska
Co Cię gryzie - artykuł czytelnika to rubryka
redagowana przez czytelników, zawierająca ich spostrzeżenia na
temat otaczającej nas trójmiejskiej rzeczywistości. Wbrew nazwie
nie wszystkie refleksje mają charakter narzekania. Jeśli coś cię
gryzie
opisz to
i zobacz co inni myślą o sprawie. A my z radością nagrodzimy najciekawsze teksty biletami do kina lub na inne imprezy odbywające się w Trójmieście.
Kwiaty łąkowe i kwitnące zioła, to nie są chwasty. (4)
3 lata
204
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 14:41
Zgadzam się. (3)
Kwiaty łąkowe na łąkach . Ale czasami nie koszony trawnik miejski wymyka się z kontroli. Trudno to skosić kosiarką nożową czy żyłkową. Nie każde chaszcze wyglądają jak łąka kwietna. W suchym klimacie miasta nie ma na to szans.
S T
3 lata
33
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:07
Od czegoś trzeba zacząć (2)
Od czegoś trzeba zacząć walkę z tym "suchym klimatem miasta". On się nie wziął znikąd. Koszenie trawników niemal do gołej ziemi oraz wycinanie drzew - i mamy wyspy cieplne, które wysuszają miasto. Do tego okropny trend kładzenia wszędzie kostki Bauma, która jest tandetna i stosowana w takich ilościach po prostu brzydka... a do tego uniemożliwia wsiąkanie wody - gdy chociażby na miejscach parkingowych przydałaby się ażurowa nawierzchnia. Zamiast tego mamy manię betonozy, a beton się nagrzewa.
Więc może przez rok czy dwa będą chaszcze, ale z czasem zacznie to wyglądać znacznie lepiej, bo przestanie być niszczone przez koszenie kilka razy w roku. Przy okazji oszczędzimy na smrodzie i hałasie kosiarek.
LV
3 lata
30
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:50
Obawiam się , że już jest za późno. (1)
Większość potencjalnych terenów wchłaniających wodę jest już zabudowana lub jest taki plan
S T
3 lata
30
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 16:13
Na szczęście jeszcze nie
Ale wiele zależy od nas. Widzę mnóstwo miejsc, gdzie aż się prosi zmiana nawierzchni, posadzenie drzew... że o zielonych dachach i pomysłach na gospodarowanie deszczówką nie wspomnę. A w przypadku nowych osiedli trzeba wprowadzać konkretne wymagania.
Swoją drogą polecam blog Magdaleny Milert (https://pieing.cafe/) - zmiany są nadal możliwe. Na instagramie pokazuje też mnóstwo super przykładów z całej Europy :)
LV
3 lata
20
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 16:04
A na Morenie.........
Jestem mieszkancem Moreny od 40 lat. morena jest przykyadem osiedla gdzie dewastuje sie zielen a dba o samochody.
nie wiadomo dlaczego krzaki zamieniane sa w drapaki.
a o wszystkim decyduje facet. - podobny do miotly. Jak koszone trawniki to do golej ziem. Spröbuj zwröcic uwage koszacemu. A spoldzielnia .........ze tak trzeba
Zuuuuuzzzzaaaaaa
3 lata
130
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 16:04
chwasty to zioła
Chwasty to zioła które rosną w nieodpowiednim miejscu.Całe szczęście , że jest coraz więcej mądrych ludzi , którzy mają wiedzę. Gdy przestano kosić bezsensownie trawniki od razu pojawiło się mnóstwo pożytecznych owadów. Jak ktoś chce mieć wygolony trawnik to zapraszam go na korty tenisowe. Pozdrawiam mądrych.
Rex
3 lata
125
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 16:00
proponuje kolejne bzdury typu obrońca złodziejów ,obronca smiecierzy itp
3 lata
49
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:56
Jestem za..
Zapomniano dodać o pszczolach, które żerują właśnie na nieużytkach tzw. Pożytkach.. A chyba każdy lubi świeży, naturalny miód?
Jacky
3 lata
123
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:54
Broni chwastów jak Łukaszenka stołka
Bedą pluć w twarz, a ten dalej będzie przy swoim.
3 lata
510
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:54
dziękuję
Polecam park Stefeesów
3 lata
11
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:47
Nie kosić niech rosną ładnie to wyglada dobry pomysł
majka
3 lata
103
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:46
Chwasty i za pieniądze podatnikow domki dla owadów
ZDiZ siedzą w biurach i mają ubaw po pachy słuchać tzw "ekolożek"
Jeszcze są tacy do których te argumenty i łąkach pełnych maków docierają. Gdańsk, tutaj życie wygląda inaczej. ;)))))
Laki
3 lata
84
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-22 15:45
Morena
Proszę popatrzeć jak pięknie kwitną rośliny a zwłaszcza słoneczniki na Jaśkowej Dolinie na Morenie
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
