• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pan Jelitko i zimowe kąpiele w Jelitkowie

Jakub Knera
11 stycznia 2010 (artykuł sprzed 14 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina
Czasy się zmieniają, ale miłośnicy zimowych kąpieli od lat spotykają się na plaży w Jelitkowie. Czasy się zmieniają, ale miłośnicy zimowych kąpieli od lat spotykają się na plaży w Jelitkowie.

Dzisiejsze Jelitkowo ma już za sobą lata największej świetności, ale wciąż ma coś, co je wyróżnia. To tradycja zimowych kąpieli.



Nie wiadomo do końca, kiedy powstała wieś, która później przekształciła się w dzielnicę Gdańska. W 1178 roku Sambor I nadał cystersom prawo własności do wsi Oliwa, której Jelitkowo było częścią od początku istnienia.

Nazwę wzięła od swojego założyciela i pierwszego właściciela, niejakiego Jelitko. To forma dzierżawcza utworzona od nazwy osobowej założyciela z dodanym formantem -owo. Jak pisze w "Dziejach Gdańska" Hubert Górnowicz, wiele nazw pomorskich miejscowości powstawało właśnie w taki sposób.

W niemieckich opracowaniach pierwsze wzmianki o nadmorskiej rezydencji cystersów pojawiają się w 1480 r. Później nazwę zastąpiono niemieckimi odpowiednikami: Glottkow czy Glettkau - ta ostatnia pochodzi z 1599 roku, a po niemiecku oznacza "żeglarz".

W 1609 roku w Jelitkowie powstał młyn, który wybudował, pochodzący z patrycjuszowskiej rodziny, Georg Hein. Później funkcjonował on jako tartak, kuźnia wodna, a w połowie XVII w. była w nim nawet wytwórnia papieru. Na początku XX wieku, w okresie Wolnego Miasta Gdańska, wykupiło go Kąpielisko Jelitkowskie i przeznaczyło na cele rekreacyjne.

Pierwsi letnicy pojawili się w Jelitkowie już w latach 70. XIX wieku - udostępniono im gospodę, a pokoje wynajmowano w domach rybackich.

W 1907 roku zburzono istniejące do tej pory urządzenia wypoczynkowe, a na ich miejscu wybudowano Dom Zdrojowy, Park Zdrojowy, kabiny kąpielowe oraz pierwsze molo, będące przedłużeniem obecnej ulicy Błękitnej zobacz na mapie Gdańska.

Rok później Jelitkowo połączono z Oliwą pierwsza linią tramwajową, która otrzymała numer 10. Dzięki temu miejscowość zaczęła się szybko rozwijać, zwłaszcza pod względem turystycznym i rekreacyjnym. Już wtedy okolica słynęła z powietrza nasyconego jodem i bliskiej odległości do miasta.

W styczniu 1914 r. gwałtowny sztorm zniszczył budynki wszystkich większych gdańskich kąpielisk, w tym Jelitkowa. W 1920 roku rozbudowano łazienki południowe, zlikwidowano północne, a na osi Domu Zdrojowego umieszczono molo.

Co roku kąpielisko odwiedzało kilkadziesiąt tysięcy gości, w połowie lat 20. ich liczba dochodziła nawet do 65 tys. Jelitkowo było też ważną przystanią, przy której zatrzymywały się statki wycieczkowe. Można było nimi popłynąć na Hel, do Sopotu czy portem do centrum Gdańska.

W czasie Wojny zniszczono cały kurort, łącznie z molem, którego nie odbudowano do dziś. Jest za to coś, co w Jelitkowie przetrwało pomimo wojennych zniszczeń i do dziś cieszy się nieprzerwanym zainteresowaniem. To zimowe kąpiele mieszkańców Gdańska, które już na początku XIX w. zalecał Jan Jerzy Haffner. W okresie Wolnego Miasta Gdańska, w czasie zimowym kąpano się sporadycznie (a nawet było to zabronione), natomiast od połowy lat 70. na jelitkowskiej plaży z roku na rok można zobaczyć coraz więcej morsów, zażywających kąpieli w lodowatej wodzie.

Przy pisaniu tekstu korzystałem z książki "Jelitkowo" Waldemara Nocnego i "Dziejów Gdańska" pod redakcją Edmunda Cieślaka.

Jeszcze w tym tygodniu będziecie mogli przeczytać o pochodzeniu nazwy Orunia.


Chcesz wiedzieć, co oznacza nazwa twojej dzielnicy? Interesuje cię pochodzenie nazw innych dzielnic i osiedli w Trójmieście? Śledź nasz cykl historyczny poświęcony trójmiejskim nazwom.

Opinie (50) ponad 10 zablokowanych

  • a kiedy otworzą specjalną plaże dla ciepłych, żeby na naszej nie musieli się męczyć

    • 4 2

  • Kolo na zdjęciu by się jeszcze pochlapał,ale wystraszyły go te rozochocone laski...

    • 10 1

  • A wiecie,ze w wodzie o temperaturze mniejszej od zera to się nie kurczy a wręcz przeciwnie?

    • 4 0

  • "Dzisiejsze Jelitkowo ma już za sobą lata największej świetności,"

    no za sobą ma, ale nie jest powiedziane, że nie ma już nic przed sobą, a tytuł sugeruje niestety co innego.

    Jelitkowo jest fajne i wszstko przed tą dzielnicą. Zwieksza się zabudowa, z pasa nadmorskiego znikają brzydkie budy, a zaczyna powstawać coś spójnego.

    Nie spisujmy wszystkiego na straty. Trochę chęci i się rozkręci!:)

    • 8 1

  • (1)

    po takiej kąpieli to tylko gorącego BUDYNIU się najeść

    • 4 2

    • z wisienka

      jw.

      • 1 0

  • wow!

    SUPER!!! brawo dla morsów! :))

    • 4 0

  • WOW!

    Jaka piękna męścizna.

    • 2 1

  • jelitkowo jest OK

    w czasach szkoły spotykaliśmy się klasową paczką przy 76 koszu na śmieci (dziś 76 koszy jest chyba w całym gdańsku)
    pamietam bar "caro" otwarty na początku lat 70-tych i białe środy (panie proszą panów)
    pamietam jednostke wojskową dyskretnie ulokowaną w pobliskim lasku

    • 3 1

  • teardziele

    • 1 0

  • Oliwa jest dzielnica Gdansk

    dopiero od 1926r

    • 2 2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane