• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Powstanie kontrowersyjny mural Żołnierzy Wyklętych?

Katarzyna Moritz
4 marca 2016 (artykuł sprzed 8 lat) 
  • Fragment muralu "Wilki" wg projektu Marcina Budzińskiego z materiałów IPN, który wygrał konkurs.
  • Mural będzie umiejscowiony na długim na 160 m murze oporowym przy al. Żołnierzy Wyklętych.
  • Wizualizacja znacznie różniąca się od zwycięskiego projektu  przy al. Żołnierzy Wyklętych. 2 marca, czyli dzień po rozstrzygnięciu konkursu otrzymali ją radni dzielnicy z Wrzeszcza.
  • Kolejna wizualizacja projektu odmiennego od zwycięskiego, który otrzymali radni z Wrzeszcza.

IPN rozstrzygnął konkurs na mural o Żołnierzach Wyklętych, który za kilka miesięcy ma powstać na długim, bo blisko 160-metrowym murze oporowym we Wrzeszczu zobacz na mapie Gdańska. Są spore obawy, czy praca "Wilki" Marcina Budzińskiego wpisze się w przestrzeń miasta. - To stylistyka w rodzaju muro-polo, praca na zamówienie - podkreślają krytycy zwycięskiej pracy. Dziwne jest też to, że radni dzielnicy dostali do zaopiniowania zupełnie inaczej wyglądające projekty.



W styczniu informowaliśmy, że przy ul. Partyzantów 85 zobacz na mapie Gdańska znany artysta Rafał Roskowiński namaluje mural poświęcony Żołnierzom Wyklętym. Praca miała być utrzymana w stylistyce komiksu, na którym Żołnierze Wyklęci wyglądają jak superbohaterowie. Projekt zyskał zarówno wielu zwolenników, jak i przeciwników.

Nie krytykowali go jednak lokalni artyści czy członkowie komisji konkursowej Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych, gdzie rozstrzygano konkurs. A taka sytuacja ma obecnie miejsce w przypadku kolejnego muralu, poświęconego Żołnierzom Wyklętym, na którego projekt ogłosił konkurs gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej.

Czy o tworzonych muralach powinna odbywać się publiczna dyskusja?

Rozstrzygnięto go 1 marca. Wygrała praca "Wilki" młodego gdańskiego artysty Marcina Budzińskiego, absolwenta gdańskiej ASP. Na muralu zobaczymy portrety Żołnierzy Wyklętych znane z historycznych zdjęć, na tle lasu i watahy wilków. Artysta jest znany m.in. z wykonanego w zeszłym roku, z inicjatywy kibiców Lechii Gdańsk, projektu muralu, który powstał na ścianie bloku przy Chłopskiej 24. Odtworzono na nim oryginalny znaczek pocztowy, wydany na 19. rocznicę obrony Poczty Polskiej w Gdańsku. Wygrał też miejski konkurs na mural, który powstanie na ścianie przy ul. 3 Maja zobacz na mapie Gdańska.

Jego obecny projekt ma powstać przy al. Żołnierzy Wyklętych, na długim na 156 m i wysokim na 3,5 m murze oporowym na odcinku od skrzyżowania z ul. Zabytkową do wysokości budynku przy ul. Partyzantów 74.

  • Tak pierwotnie miał wyglądać mural Roskowińskiego przy ul. Partyzantów 85. Krytykowany projekt uległ zmianie.
  • Tak po negocjacjach ma ostatecznie wyglądać praca Roskowińskiego. Artysta znacznie odszedł od pierwotnego wizerunku superbohaterów z komiksu w wizerunku Żołnierzy Wyklętych. Dodał też wątek zoologiczny w postaci orła, w szarej kolorystyce, by praca nawiązywała do projektu IPN w którym są wilki.
IPN zbytnio nie nagłaśniał tego konkursu, nie zaproszono też do niego, jak to często bywa, cenionych artystów. Dlatego wpłynęło jedynie sześć projektów, ale ostatecznie oceniano tylko cztery, dwa odrzucono ze względów formalnych.

Czym ujęła komisję konkursową zwycięska praca?

- Praca była dojrzała historycznie i artystycznie. To spójna artystycznie koncepcja i merytoryczna. To była zdecydowanie najlepsza z tych czterech prac. Ponadto nawiązuje do wiersza Zbigniewa Herberta z porównaniem Żołnierzy Wyklętych do wilków, to też ujęło komisję konkursową - wyjaśnia dr Karol Nawrocki, przewodniczący komisji oraz naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN.
Jednak zupełnie innego zdania są artyści tworzący murale w Gdańsku.

- Uważam, że ta praca w ogóle nie zasługuje na miano muralu, tylko ilustracji ideologicznej. To płytkie potraktowanie tego tematu, byle tylko wygrać konkurs, byle podobało się ludowi. Można ją nazwać muro-polo lub malarstwem chodnikowym. Ta praca, która ma być umiejscowiona przy przejezdnej drodze, nie ma żadnej koncepcji, nie ma napięcia, symboliki. Nie można tego nazwać muralem, to powstało jak na zamówienie publiczne wg wytycznych zamawiających. Nie bez powodu Gdańsk jest mekką muralu i nie o to walczyliśmy, by realizować tak przeciętne projekty - podkreśla Piotr Szwabe, artysta malarz, kurator festiwalu Monumental Art.
Co ciekawe, z wybranej pracy nie jest też zadowolony prof. Jacek Zdybel z ASP, który w siedmioosobowej komisji konkursowej był w zasadzie jedynym ekspertem w dziedzinie muralu.

- W momencie, kiedy są cztery propozycje i, mówiąc szczerze, żadna nie była na tyle przekonująca, żeby ją realizować, to wstrzymałem się od głosu przy tym wyborze - przyznaje prof. Jacek Zdybel. - Projekt, który został wybrany, z jednej strony był najbardziej rozwinięty, dopracowany i rokujący, ale potrzebujący wielu korekt, zmian nie tylko od strony poprawności politycznej. Zarzutem może być to, że to jest kolejny portret, tylko w innej formie, stachanowców z lat 70. Można też powiedzieć, że jest plakatem filmowym.
W zeszłym roku projekt Budzińskiego wygrał w internetowym głosowaniu na mural, który ozdobi miejski budynek przy ul. 3 Maja. W zeszłym roku projekt Budzińskiego wygrał w internetowym głosowaniu na mural, który ozdobi miejski budynek przy ul. 3 Maja.
Jeżeli projekt będzie korygowany, to w zasadzie nie wiadomo, jak on ostatecznie będzie wyglądać. Co ciekawe, taką możliwość zapisano w warunkach konkursu, a prof. Zdybla poproszono, by był dostępny i "w jakiś tam sposób pomógł" wprowadzić pewne zamiany do tego projektu.

Dlaczego w komisji konkursowej zasiadał tylko jeden ekspert od spraw artystycznych?

- Poza prof. Zdyblem było też dwóch przedstawicieli prezydenta Gdańska, Antoni Pawlak [jest rzecznikiem prezydenta oraz poetą - red.], Małgorzata Kolesińska - kierownik działu Rozwoju Przestrzeni Publicznej ZDiZ z wykształceniem architekta, plus trzech historyków. Więc były trzy osoby z wrażliwością artystyczną, a trzy z przewagą wrażliwości historycznej - argumentuje dr Nawrocki. - Wiadomo, jak jest z artystami, jednemu się spodoba, innemu nie, więc my jako komisja musimy wziąć odpowiedzialność za siebie. Czy to jest retoryka kibicowska? Nie wiem. Autor jest potwierdzony też przez prof. Zdybla jako dobry wykonawca z odniesionymi już sukcesami. Ja osobiście głosowałem za tym projektem - wyjaśnia dr Nawrocki.
Jednak jest jeszcze jeden ważny aspekt tej pracy, czyli jak wpisze się ona w przestrzeń miasta i to na tak dużej płaszczyźnie?

- Ten projekt to raczej koncepcja, szkic, z którego nie wynika jasno, jaką formę mural będzie miał ostatecznie. Umieszczając obiekt plastyczny w przestrzeni publicznej, nie powinno się pozostawiać aż tak dużego znaku zapytania co do jego jakości. Mało klarowna forma plastyczna, ale też lokalizacja w miejscu tranzytowym osłabia przekaz i w gruncie rzeczy nie służy dobrze pamięci o Żołnierzach Wyklętych. Ten temat jest zbyt ważny, by zostawiać go przypadkowi, nadając mu niewłaściwą formę i miejsce. Myślę, że wokół tego projektu powinna odbyć się publiczna dyskusja, a o aspektach percepcyjnych powinni wypowiadać się fachowcy. W przeciwnym razie będziemy zaśmiecali wizualnie przestrzeń publiczną, podejmując nieprzemyślane decyzje - zaznacza dr hab. Krzysztof Wróblewski z Katedry Sztuk Wizualnych na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej.
Pikanterii dodaje fakt, że 2 marca, dzień po rozstrzygnięciu konkursu przez IPN, radni dzielnicy z Wrzeszcza dostali do zaopiniowania projekty, które znacznie się różnią od wyłonionych w konkursach, zarówno w przypadku muralu Roskowińskiego, jak i zwycięzcy z IPN z 1 marca. W tym ostatnim przypadku, w pracy Budzińskiego, są wyłącznie wilki i las, bez portretów Żołnierzy Wyklętych. Natomiast mural Roskowińskiego zupełnie zmienił wygląd.

- Bardzo proszę o info, która z przesłanych opcji jest dla Państwa najbardziej odpowiednia - nie ukrywam, że proszę o szybką odpowiedź. Jeżeli może to pomóc z przyjemnością zaprosimy Państwa na spotkanie celem podjęcia ostatecznej decyzji. Czas nas goni, rusztowania zaliczkowane - artysta nie może żyć w niepewności bo to szkodzi na wątrobę - napisała do radnych z Wrzeszcza Paulina Borysewicz z GZNK.
Mural, który ma powstać na zlecenie IPN ma być zrealizowany w pierwszej połowie tego roku. Koszt wykonania szacowany jest na 30 tys. zł.

Prace oceniała siedmioosobowa komisja konkursowa w składzie: dr Karol Nawrocki (przewodniczący, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Gdańsku), Krzysztof Drażba (sekretarz, kierownik Referatu Edukacji Historycznej IPN w Gdańsku), Arkadiusz Kowalina (przewodniczący Zarządu Rady Dzielnicy Wrzeszcz Górny), dr hab. Piotr Niwiński (ekspert ds. historycznych), Antoni Pawlak (rzecznik Prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza), Małgorzata Kolesińska (kierownik Działu Rozwoju Przestrzeni Publicznej ZDiZ w Gdańsku), prof. Jacek Zdybel (Pracownia Malarstwa Ściennego i Witrażu Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku - ekspert ds. artystycznych).

Opinie (362) 2 zablokowane

  • Zaczyna się usuwanie komentarzy.... (2)

    A ja tylko napisałem, że temat ten jest trudny i złożony, co widać po wypowiedziach wielu komentujących. Wyklętych przez całą komunę robiono bandytami, a do tego za partyzantów podawali się też zwykli bandyci, którym chodziło jedynie o rabunki, nie mający z żołnierzami wyklętymi nic wspólnego. Ponadto wiele wydarzeń dotyczących wyklętych w ówczesnej prasie było zakłamywanych, nie mówiono że napadli i zabili konfidenta UB tylko mówiono o mordzie na przypadkowym obywatelu. Prawda jest w IPN, w dokumentach tworzonych przez UB i MO dotyczących działalności partyzanckiej. Miałem okazję z takich materiałów korzystać i niestety tak to wyglądało, nie mówiąc o naprawdę absurdach stalinizmu, gdzie wsadzano do wiezienia na wiele lat za niewinny zart polityczny. I naprawdę wielu lat będzie trzeba, by wyplenić tą komunistyczną propagandę, która w głowach wielu z nas siedzi nadal.

    • 9 4

    • (1)

      Obawiam sie ze ta czerwona propaganda zostaje W rodzinach.
      Przynajmniej wiadomo kto jest Kim...

      • 2 3

      • spoko. naznaczyłeś. przyjdziesz. zarżniesz

        przynajmniej wiadomo czego się spodziewać

        • 0 1

  • Przeklęci

    Zapraszam do Nowego Targu, Waksmundu, Łopusznej, Zakopca i generalnie Gorców, Pienin i Beskidu Sądeckiego. Tam proszę idźcie do kościoła albo knajpy pogadajcie z ludźmi. Dowiecie się o waszych wspaniałych mordercach wyklętych całej prawdy łącznie z nazwiskami adresami. Część świadków na wasze nieszczęście jeszcze żyje.

    • 10 6

  • Żołnierze Wyklęci cię dojadą. (8)

    Takie napisy można spotkać na murach.

    • 46 19

    • (1)

      Żołnierze Wyklęci cię dojadą? Oj chyba jakieś gejowskie kompleksy wychodzą tym biedakom.

      • 5 4

      • Nie wiesz kto to jest żołnierz wyklęty.
        Pewnie myślisz, że ci z wojny.

        • 0 3

    • lepiej trzasnac mural z kiszczakiem,jaruzelem i bolkoem;-) (5)

      • 26 29

      • a dlaczego z Bolkiem, on nic nie zyskał. Bardziej pasowałby mały rycerzyk... (1)

        • 10 5

        • A po co oszpecać ściany jakimkolwiek syfem,są ładniejsze pokryte ładnym czystym kolorem.

          • 7 0

      • oni wolą mural z cyrankiewiczem i kiszczakiem zamiast polskich bohaterów (2)

        • 19 21

        • zapomniałeś zimnego Lecha dodać też tam był

          • 7 2

        • polscy mordercy, polskie bandy upa i tyle.

          • 21 17

  • ilu tu ubeków i obrońców z kok-u. szok!!!!

    • 4 5

  • WSZYSTKO (1)

    POkarzcie też jak ci bohaterowie mordują na Podlasiu stardców , kobiety i dzieci -- potwierdził to IPN

    • 14 7

    • kodowcu, zajrzyj do słownika ortograficznego czasami. Łączę się z tobą w bUlu...

      • 4 2

  • Oczywiście, że nie odpowiedni temat na mural!! Najlepiej jakby to było superowsko-hipsterskie graffiti o gdańskim bohaterze z ss, niejakim GraSSie!!

    Lemingi z naklejkami DA i wpinkami KOK (komitet obrony koryta) minusujcie jak najwięcej!!

    • 3 7

  • Pamiętajmy o całej naszej historii. nie tylko wybiórczo o bohaterach. (43)

    polecam film Pokłosie.

    • 286 393

    • słaby film... (7)

      • 66 41

      • klosie to propaganda antypolska (6)

        • 93 67

        • (3)

          Niemcy w czasie wojny tez uwazali, ze obozy to propaganda.
          Najlepiej uznac, ze wlasny narod swiety, tylko inne sa beeeeeee

          • 62 60

          • (2)

            Polakom to nie grozi. Mamy Ciebie.

            • 24 17

            • żadna propaganda (1)

              Moj dziadek pojechał do obozu i tam został zabity przez niemców bo jakis szmalcownik wydał na gestapo że pomaga żydom i partyzantom to był jego sąsiad "polak" chciaż nie wiem czy mu sie nalezy taki zaszczyt...

              • 15 6

              • To z tego sąsiada taki Polak jak ze wszystkich naszych fasadowych ' prawdziwych Polaków', z partią rządzącą na czele.

                • 10 6

        • propaganda antypolska ??
          Widziałeś w ogóle ten film? Czy ci w radiu maryja powiedzieli co masz myśleć?

          • 15 13

        • nie , to pokazanie niewygodnej prawdy

          • 38 28

    • Wiesz kto wskazywał Polaków sovietom do wywózek? Kto wołał radośnie po 17.09.1939r. "WASZEJ POLSKI JUŻ NIE MA! (11)

      Wiesz skąd w Jedwabnem wziął się pomnik Lenina, który wrzucono do grobu z ofiarami? Wiesz ile było ofiar i kto ich wymordował?

      Wiesz kto zbudował bolszewię, wymordował Cara i ludzi więcej aniżeli hitlerowcy?

      Wiesz kim byli komendanci obozów=gułagów? Wiesz kim jest goim / goj dla nie-gojów?

      G..Wiesz i nim mówisz - piszesz.

      • 46 29

      • A wiesz kto... (9)

        Np. kto dowodził likwidacją Powstania Warszawskiego? Polski szlachcic Zelewski, polskiej narodowości, który uznjał się za Niemca i zmienił nazwisko.

        Kim był Żubryd? Agentem NKWD

        Z czego słynie Brygada Swiętokrzyska? Polski oddział, który przez pół roku ściśle współpracował z Niemcami.

        Historia nie jest czarno-biała. Jest szara, mieszają się w niej różne odcienie i różne postawy.

        Naprawdę zamiast patrzeć i przyklaskiwać wahadłu wychylającemu się raz w jedną, a raz w drugą stronę wystarczy pogrzebać w źródłach. A jak się nie chce zerknąć do Wikipedii pod te hasła.

        • 41 21

        • Bach Zelewski, zniemczony Kaszub. (7)

          Idź doucz się do końca.

          • 20 15

          • (6)

            Ty się doucz. Nie był Kaszubą, tylko próbował sobie podrasować genealogię "podpinając się" pod pomorski ród szlachecki von dem Bach-Żelewskich, z którymi wcale nie był spokrewniony.

            • 19 9

            • Bach podrasowywał familię pod Niemiecką (5)

              Stąd właśnie dodatek Bach. Zniemczony Kaszub.

              • 8 10

              • (4)

                Wyrażenie "zniemczony Kaszub" nie jest poprawne, mówiąc o Bachu.

                • 7 3

              • zawsze bedzie jakis kaszub ślązak czy inny łemek (1)

                bo polacy to naród wybrany, sami bez skazy? rozumiem ze te 30% co ostatnio wybrało to własnie ten supernaród?

                • 9 6

              • Kaszub Czy Ślązak, podobnie jak Łemek

                To tez Polacy.

                • 8 1

              • szkoda tylko, że każdy kaszub jest zniemczony (1)

                tereny zamieszkiwane przez Kaszubów należały przez jakiś czas do pruskiego zaborcy. Wystarczy posłuchać jak rozmawiają ile słów jest zapożyczonych.

                • 1 6

              • Szkoda tylko,że każdy bosy antek jest zidiociały.

                • 5 1

        • Lubicie się kalać.

          • 8 1

      • apogeum

        Wyhamuj, bo za chwilę jedyna szara komórka jaką posiadasz ci się przegrzeje i pozostanie tylko wegetacja.

        • 5 0

    • (1)

      pokłosie srosie

      • 14 12

      • Oto błyskotiwość g... kręcącego się w kiblu przed spłynięciem do utylizacji.

        • 6 4

    • dedykacja dla apologetów "bogoojczyźnianej" wersji dziejów.

      Konstanty Gałczyński: Patrz Kościuszko na nas z góry,raz Polak skandował-spojrzał nań Kościuszko i się zwymiotował.

      • 8 2

    • Kiedyś była moda na koszulki i bluzy z che guevara i z napisem cccp (2)

      teraz jest moda na czapeczki i bluzy z żołnierzami wyklętymi. Sęk w tym, że dresiarze i kibole noszący takie bluzy nawet jednego żołnierza wyklętego nie wymienią z nazwiska. I nakręca się marketing patriotyczny, który obok patriotyzmu nawet nie stał. Swoją drogą to pojęcie żołnierze wyklęci jest stosunkowo nowym terminem, powstało w latach 90tych. W zbiorze tego pojęcia nie brakuje prawdziwych patriotów jak znany wszystkim dzięki mediom, Witold Pilecki czy August Fieldorf to również nie brakuje tam postaci, które są co najmniej kontrowersyjne, poprzez dokonane mordy na ludności cywilnej. O których w prawackiej Polsce cichosza oczywiście. Ostanio oglądałem program w tv publicznej i zero informacji o czarnej historii podziemia polskiego po '45r. Pytanie do historyków. Dlaczego zatem do jednego worka wrzuca się faktycznych bohaterów patriotów oraz zwykłych bandytów mordujących niewinną ludność cywilną? Fachowcy z dziedziny historii powinny dokonać swoistej rewizji tego pojęcia, tak, aby żołnierze wyklęci kojarzyli się jednoznacznie. Prosty człowiek prawicowy np. dresiarz czy inny kibic, nie zagłebia się w "szczegóły" i dla niego żołnierz wyklęty = 100% patriota.

      • 32 16

      • ale che - morderca (1)

        Byl zawsze po linii i na bazie lewicy...
        wiec byl ok. natomiast zolnierze w. to co innego - ich pamiec lewica zwalcza

        • 11 10

        • Che to był latynoskli dzieciak który chciał zbawić świat

          ale władza i przemoc sprawiły że stał się mściwym potworem, podobnie bywało z Wyklętymi niektórzy zabijali bez podstaw bo takie były czasy: jak nie ja, to mnie by ktoś zastrzelił, wtedy wystarczyło podejrzenie bo wszyscy mieli broń taki nasz dziki zachód,

          • 6 3

    • rebe (3)

      to ty juz nie spisz ?

      • 33 29

      • (1)

        Idź już spać światowcu.

        • 3 8

        • niektórzy wszedzie widzą żydów

          najłatwiej za swoje niepowodzenia życiowe winić innych żyda masona cyklistę lewaka czy liberała a siebie stawiać w roli bohatera chociaż sie siedziało pod mamusi kiecką całe zycie?

          • 17 10

      • Widzę,że pomiot szmalcownika się obudził i wyczołgał z rynsztoka.

        • 10 5

    • (1)

      zrob konkurs, udostepnij sciane i zrob mural boaheterom jakich uwazasz za slusznych kolego

      • 42 29

      • a mnie irytuje ze sobie ktos gębę wyciera Wyklętymi

        jakies kibolstwo spod znaku kastetu i bejsbola profanuje pamieć po ludziach którzy oddali zycie za ojczyznę, polecam książki historyczne może załąpiecie ale nie wszyscy kibole potrafią czytać a jeśli już to nudzi ich ksiażka grubsza niz "Łysek z pokładu idy" i jak nie ma w niej Rambo albo Segala

        • 23 11

    • uczysz się historii z filmów ? (3)

      • 16 5

      • niestety (1)

        Właśnie po to takie filmy powstają (za nasze pieniądze, przeciw nam)

        • 9 5

        • haha

          Skomlący dziad miał kiedykolwiek pieniądze? chyba,że wziął się do roboty i dostanie + 500

          • 3 2

      • nie, z demotywatorow, tak jak ty i cale twoje gimnazjum.

        • 16 0

    • A ja polecam zajrzeć do podręcznika historii, zamiast do antypolskiej propagandy zawartej w tym paszkwilu.

      • 9 6

    • Pamiętamy o naszej historii a nie o bajkach szkalujących Polaków

      Radzę poczytać coś wartościowego o naszej historii a nie opierać "wiedzy" na pseudohistorycznych filmach o tym jak to źli Polacy wymordowali więcej Żydów niż Niemcy...

      • 18 12

    • Uczyć się historii, a nie oglądać Conana (1)

      • 21 0

      • Ee, teraz aktualne jest Trolls of Fyuty. Mnóstwo wirtualnych trupów.

        • 3 2

    • A jednak te propagandowe filmiki IIIRP narobiły dużych szkód w głowach mniej rozgarniętych. (1)

      Bardzo niebezpieczne zjawisko.

      • 36 23

      • Mądrala, 50 lat po fakcie.

        • 7 4

    • nie zapominaj o Czterech pancernych

      też świetne fantasy

      • 40 2

  • (2)

    może mural o bolku sprzedawczyku ?

    • 7 15

    • byłem/łam

      we wojsku na przysiędze u mego przyjaciela

      • 0 0

    • a może idź na spacer grabić liście

      • 4 4

  • powinni wzorować się na Bohaterach Olkusza

    https://scontent-waw1-1.xx.fbcdn.net/hphotos-xlt1/v/t1.0-9/12801483_1257523400929155_6821532089507751600_n.jpg?oh=7c1cdb41e1876529af8bf2d7b3ab4ba0&oe=5758795F

    • 1 0

  • jakby Moritzowa miała trochę wiedzy, to wiedziałaby, że NSZ to nie całość Wyklętych (4)

    Inka np. była sanitariuszką w V Brygadzie Wileńskiej AK, a nie w NSZ

    • 10 6

    • AK...generał OKULICKI

      rozwiązał ...w....1945r. więc ci co zabijali ludzi po zakończeniu wojny to '' zwykli bandyci'' a nie żołnierze

      • 4 1

    • to komisja i twórca muralu powinien o tym wiedzieć

      ale i tak zrobią co chcą

      • 2 0

    • A Armia Krajowa została rowziązana rozkazem gen. Okulickiego bodajże 19 stycznia 1945 r. (1)

      • 7 0

      • ale V Brygada nadal istniała, już bez członu AK

        i to nadal nie są NSZ, z całym szacunkiem do oddziałów NSZ, które były wielką chwałą dla Polski

        • 1 6

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane