Stoczniowe kalkulacje

Kurs dolara spadł poniżej magicznej granicy 3 zł - wbrew przewidywaniom. Mocna złotówka to poważny problem dla firm produkujących na eksport, w tym również Stoczni Gdynia S.A., która jak wiadomo wciąż dźwiga się z zapaści. Co to oznacza dla stoczni?
Mijający rok przyniósł ogromne ożywienie na rynku żeglugowym. Armatorzy byli bardzo zainteresowani budową nowych statków w stoczniach całego świata. Zależało im na szybkim ukończeniu budowy zamówionych statków, byli więc skłonni do renegocjacji kontraktów. Było to konieczne ze względu na niespodziewany i niespotykany (blisko trzykrotny) wzrost cen stali. Wzrosły ceny blach i wszystkich urządzeń, w których zawarta jest stal. Efektem był więc ogromny wzrost kosztów budowy statków. W Polsce na dodatek niespodziewanie i gwałtownie złoty umocnił się w stosunku do dolara.

- O ile jednak poprzez renegocjację kontraktów mogliśmy łagodzić skutki wzrostu cen stali, o tyle wobec wzrostu kursu złotego byliśmy bezbronni - mówi Jerzy Lewandowski, prezes Zarządu Stoczni Gdynia S.A. - W obecnej sytuacji ekonomicznej stoczni, ze względu na brak zdolności kredytowej nie byliśmy w stanie stworzyć żadnych instrumentów finansowych umożliwiających zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym.

Polskie stocznie działają na rynku międzynarodowym. Standardem, do którego muszą się dostosować jest jednolita na całym świecie waluta kontraktowa w której operuje się na rynkach żeglugowych - dolar amerykański. Armatorzy niechętnie i niezwykle rzadko decydują się na podpisanie kontraktu w innej walucie. Tak więc stocznia ma przychód w dolarach amerykańskich, ale koszty działalności (wynagrodzenia, energia elektryczna, woda, gaz, część materiałów i wyposażenia) stocznie ponoszą w złotych. Aby choć w części zapobiec ryzyku związanemu z wahaniami kursu dolara, Stocznia Gdynia podpisuje umowy z dostawcami materiałów i urządzeń określające ich cenę w dolarach. To przerzuca część ryzyka kursowego na krajowych dostawców i kooperantów. Jak duże ryzyko wiąże się ze zmianą kursu dolara, pokazuje konkretny przykład. Szósty statek z serii samochodowców do przewozu 6 tysięcy samochodów został sprzedany w czerwcu, a ósmy statek z tej samej serii w październiku. Różnica wyników finansowych wskutek umocnienia się złotego wyniosła ok. 7,3 mln zł - i była relatywnie niewielka, ponieważ wzrost kursu złotego przypadł na koniec budowy statku i nie był tak głęboki jak obecnie.

- W obecnej sytuacji finansowej Stoczni Gdynia nie może ubezpieczać się od ryzyka kursowego w instytucjach finansowych, ponieważ banki - w obecnej sytuacji polskich stoczni produkcyjnych - nie umożliwiają im dokonywania takich operacji - tłumaczy Andrzej Nadworny, dyrektor Biura Controllingu Strategicznego w Stoczni Gdynia.

Zakładano, że kurs dolara ustabilizuje się na 3,20 zł/USD. Już przy takim założeniu przy kontraktach szacowanych przy kursie 3,80 zł/USD i połowie kosztów realizowanych w walucie amerykańskiej stocznia poniosłaby straty rzędu 50 mln USD rocznie. Jeśli jednak bojąc się ryzyka kursowego dostawcy nie będą realizować dostaw materiałów i usług za dolary amerykańskie, wówczas strata stoczni z tytułu umocnienia złotego może wynieść nawet 100 mln USD rocznie. Tymczasem dolar spadł jeszcze niżej - osiągnął poziom 3 zł/USD. To oznacza jeszcze większe straty.

- Jeśli tendencja wzrostu kursu złotego się utrzyma, to nie tylko Stocznia Gdynia S.A., i nie tylko przemysł okrętowy, ale wszystkie branże, w których w strukturze kosztów dominują wydatki złotowe, a eksport rozliczają w dolarach, będą miały bardzo poważne problemy (już zresztą je mają) - dodaje Andrzej Nadworny. - Nie rozwiążą ich bez pomocy państwa. Wskazana byłaby interwencja państwa, wpływająca na poziom kursu złotego.

Rok 2004 w polskich stoczniach to rok restrukturyzacji. W przypadku Stoczni Gdynia S.A. wiązało się to z uruchomieniem pomocy publicznej w postaci podwyższenia kapitału i pożyczki z Agencji Rozwoju Przemysłu i poręczeń Skarbu Państwa na kredyty zaciągane w bankach. Po raz pierwszy od 2 lat poprawiła się w stoczni sytuacja, jeśli chodzi o finansowanie budowy statków. I tak w roku 2003 stocznia przekazała armatorom cztery jednostki, a w 2004 już dziesięć. Oddanie jedenastej jednostki opóźnił pożar na jednym z budowanych samochodowców.

Wszystko wskazuje na to, że w przyszłym roku utrzyma się tendencja do wzrostu cen stali, choć nie będzie to wzrost tak gwałtowny jak w tym roku. Na pewno utrzyma się też popyt na nowy tonaż. Niestety, nic nie pozwala spodziewać się osłabienia złotego.

- Polska branża okrętowa ma nadzieję, że uda się w tym roku doprowadzić do szczęśliwego finału proces legislacyjny ustawy, która umożliwi stosowanie dopłat bezpośrednich do kontraktów na budowę niektórych typów statków - mówi Jerzy Lewandowski. - Złagodzi to w pewnym stopniu skutki wzrostu kursu złotego, ale ich nie zniweluje.