• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Wyjątkowe nagrobki na trójmiejskich cmentarzach

Małgorzata Brylowska
1 listopada 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 

Choć odwiedzamy je regularnie, przynajmniej raz do roku, tak naprawdę niewiele o nich wiemy. A trójmiejskie nekropolie mają swoje magiczne miejsca, które naprawdę warto poznać.



Od czasów Grzegorza IV, a dokładniej od 837 roku, w którym ogłoszono 1 listopada dniem Wszystkich Świętych, niewiele się zmieniło. Co roku pielgrzymujemy szukając grobów bliskich nam osób, ale cmentarze często przemierzamy na "ślepo". Dlatego nie zauważamy grobów, które nie są wykonane ze świecącego lastryko i nie mają laserunków. A to właśnie one, choć często niepozorne, rozsiane w różnych częściach cmentarza, są świadectwem historii naszych miast i nas samych.

Obiektów tak okazałych, jak XVII wieczny sarkofag rodziny Bahrów w Bazylice Mariackiej, może i nie uświadczymy, ale nie zmienia to faktu, że podczas tej dorocznej (często) bieganiny, warto zatrzymać się na chwilę i dostrzec mistyczny urok nekropolii.

Wybierasz się na groby bliskich - zobacz jak i czym dojechać na wszystkie cmentarze w Trójmieście.

Tymczasem na trójmiejskich cmentarzach zobaczyć można nie tylko cały przegląd mody sepulkralnej (związanej z upamiętnieniem zmarłych) ostatnich dwustu lat, ale też sposoby pochówku różnych wyznań - katolickiego, protestanckiego, muzułmańskiego czy żydowskiego. Od żeliwnych ażurowych krucyfiksów, prostych ciosanych kamieni, poprzez płaskorzeźby i popiersia z piaskowca, gipsowe anioły, marmurowe obeliski, płyty imienne z delikatnego alabastru, aż do XX wiecznych "cudów" z lastryko i polerowanego granitu udającego marmur.

- Ze względu na duży wpływ protestantyzmu, gdańskie nagrobki mają znacznie prostszą formę od tych, które można podziwiać np. w Krakowie - opowiada Piotr Matuszewski z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.

Jego zdaniem gdańską specyfiką jest jednak to, że większość XIX i XX-wiecznych detali architektonicznych, które można znaleźć na cmentarzach, to wierne kopie zabytkowych budowli znajdujących się w Gdańsku.

- Jak choćby żeliwne ogrodzenia wokół pomników, wzorowane na tym, okalającym gdańską Zbrojownię, czy okucia w kształcie lwich łap - duplikaty tych, znajdujących się w gdańskim herbie - opisuje Piotr Matuszewski.

W starszych częściach cmentarzy i wydzielonych kwaterach, można obejrzeć groby przedwojennych gdańszczan, może nieco mniej błyszczące, ale za to niezwykle urokliwe granitowe stele (płyty pionowe), obeliski, i marmurowe krzyże - najmłodsze z nich pochodzą z lat czterdziestych XX wieku, najstarsze z początku XIX.

Wyszukiwarka grobów

Żeby szybko zlokalizować kwaterę, przy której znajduje się grób warto skorzystać z wyszukiwarki grobów.

I tak w Gdyni wchodząc na www.polskie-cmentarze.com/gdynia po wpisaniu nazwiska znajdziemy nie tylko informację o lokalizacji z mapą włącznie, datę urodzenia i śmierci, ale też zdjęcie grobu. Przez internetowy lokalizator można znaleźć w Gdyni 55 tys. nazwisk z trzech cmentarzy komunalnych przy ul. Witomińskiej, ul. Spokojnej i w Kosakowie.

Co więcej, dzięki tej aplikacji nie tylko możemy znaleźć interesujący nas grób, ale też zapalić wirtualną świeczkę, która będzie "palić się" przez tydzień.

Taką samą wyszukiwarkę ma Sopot. Na stronie www.polskie-cmentarze.com/sopot znajdziemy takie same informacje jak w przypadku gdyńskich cmentarzy.

W Gdańsku natomiast działa inna aplikacja, którą można znaleźć na stronie ZDiZ www.zdiz.gda.pl/cmentarze. Baza obejmuje informacje dotyczące cmentarzy komunalnych w Gdańsku i Sobieszewie od 1945r.



Oto najciekawsze miejsca na trójmiejskich cmentarzach. Może uda się wam znaleźć kilka minut, by po odwiedzeniu grobów bliskich, zajrzeć także w nieodwiedzane zazwyczaj miejsca nekropolii.

Na Cmentarzu Łostowickim zobacz na mapie Gdańska warto zobaczyć białe marmury, popularne wśród bogatych mieszczan, bardzo modne już od połowy XIX wieku. Mniej zamożnym kamieniarze oferowali porcelanowe "klocki" - mini wersje nagrobków lub płyty imienne, kładzione w wezgłowiu zamiast pomnika. Tu również należy odwiedzić kwaterę Sybiraków, z monumentalnym pomnikiem Ofiar Golgoty Wschodu autorstwa Pawła Kruszyńskiego oraz stojące w równych rzędach mogiły żołnierskie. Najstarszej części cmentarza należy szukać od strony ulicy Kartuskiej.

Na Cmentarzu Oliwskim zobacz na mapie Gdańska zaobserwować można, iż kształt obelisku do połowy XX wieku zarezerwowany był wyłącznie dla przedstawicieli inteligencji. Dla nich również przeznaczona była oddzielna część cmentarza, przedstawicieli "klasy robotniczej" - chowano po drugiej stronie. Przy głównej alei, niedaleko wejścia stoi cudnie rzeźbiona, drewniana mogiła Franciszka Mamuszki - krajoznawcy, nauczyciela i kustosza Muzeum Pomorskiego. Kilka alejek dalej - kierując się w stronę ulicy Czyżewskiego, należy szukać pomnika rotmistrza, pionowej steli zwieńczonej rzeźbioną podobizną głowy zmarłego. Na prostym obelisku warto wczytać się w słowa wyrytej w kamieniu przysięgi ułańskiej...

Niedaleko kaplicy stoi ogromny nagrobek (prawdopodobnie poniemiecki) w całości zrobiony z piaskowca (sama podstawa ma ponad 1,5 metra, z krzyżem jakieś dwa razy tyle), choć płyta zarośnięta jest bluszczem - da się jeszcze rozpoznać rzezane w kamieniu gotyckie litery.

Cmentarz Srebrzysko zobacz na mapie Gdańska to między innymi aleja zasłużonych (na prawo od głównego wejścia), mogiła zbiorowa żołnierzy Wojska Polskiego (w kwaterze wojskowej) oraz rozsiane na terenie cmentarza pojedyncze marmurowe obeliski z połowy XX wieku. Ze względu na ciekawą formę, warto również zobaczyć stojący niedaleko głównej alei niezwykły grób - pomnik, profesora AMG, znakomitego chirurga - Zdzisława Kieturakisa.

Otwarte w 1927 roku Srebrzysko, do końca II wojny było cmentarzem niemieckim, stworzonym na potrzeby pochówku zmarłych w czasie walk oficerów Wehrmachtu i innych formacji wojskowych.

Cmentarz św. Jadwigi w Nowym Porcie zobacz na mapie Gdańska funkcjonujący nieprzerwanie od 1886roku, korzeniami sięga wieku XVII. To gratka dla poszukiwaczy niezwykłych symboli. W znajdującej się blisko portu nekropolii, odnaleźć można charakterystyczne dla początku XX wieku symbole kotwicy - wyryte w kamiennych nagrobkach osób, za życia związanych z morzem. Tu również znaleźć można nagrobki marynarzy z okolicznych krajów nadbałtyckich, których bezduszne morze wyrzuciło na polski brzeg.

Na Cmentarzu Garnizonowym zobacz na mapie Gdańska warto obejrzeć pomnik marynarzy zatopionego w 1914 roku krążownika "SMS Magdeburg", który 1 września 1939 roku stał się jednym z "pretekstów" żołnierzy z pancernika "Schlezwig-Holstein" do wtargnięcia i napaści zbrojnej na Polskę. Jest tu również doskonale zachowana neogotycka kaplica przedpogrzebowa z XIX wieku oraz nietypowy nagrobek w stylu napoleońskim - kształtem przypominający niski stół. Tuż przy płocie odnaleźć można szczątki baldachimu z lat 20tych XX wieku - niegdyś najprawdopodobniej chroniącego nieistniejący dziś rodzinny grobowiec.

Jedną z kwater nekropolii jest Mizar - czyli cmentarz muzułmański. Warto go zobaczyć, gdyż jest to jedyne takie miejsce w okolicy.

Niewielu wie, iż tak zwany "Cmentarz Pocztowców zobacz na mapie Gdańska" czyli Cmentarz Ofiar Terroru Hitlerowskiego na Zaspie, ma ponad sto lat. Do wybuchu II wojny funkcjonował jako cmentarz bezwyznaniowy, a de facto miejsce pochówku ludzi biednych lub nikomu nieznanych. Znacznie później, bo dopiero w roku 1985, zaczął funkcjonować jako cmentarz-pomnik, kojarzony głównie z tego, iż leżą tu ofiary obozu Stutthof i obrońcy Poczty Polskiej.

Na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie zobacz na mapie Sopotu na podziw czeka neogotycka kaplica z połowy XIX wieku oraz delikatne żeliwne płotki w bogatym międzywojennym stylu Art Deco. Tu również obejrzeć można (niespotykane nigdzie indziej) rzeźbione w piaskowcu anioły, chroniące rzadkie przed wojną, groby dziecięce.

Cmentarz parafialny na Kępie Oksywskiej zobacz na mapie Gdyni to m.in. ażurowe neogotyckie krzyże żeliwne powstałe pod koniec XIX i na początku XX wieku, kilka dobrze zachowanych rzeźb nagrobnych z piaskowca, oraz grób Antoniego Abrahama nazywanego Królem Kaszubów.

Obowiązkowym przystankiem jest jednak kościół pw. św. Michała Archanioła, którego historia sięga 1124 roku, w którym został ufundowany przez samego księcia Świętopełka, oraz kamienny ołtarz wyklejony tablicami, upamiętniającymi zatopione w trakcie II wojny, okręty polskiej marynarki wojennej.

Na Cmentarzu Witomińskim zobacz na mapie Gdyni, na którym królują nagrobki z modnego od połowy XX wieku lastryko, znaleźć można m.in. kilka nagrobków projektowanych przez Wiktora Tołkina (twórcy obecnego wystroju cmentarza na Zaspie, czy nagrobka prof. Kieturakisa), całkiem sporą kolekcję rzeźb współczesnych autorów (metaloplastyka, rzeźby w piaskowcu i gipsowe odlewy aniołów) oraz charakterystyczne dla dużych miast portowych - pomniki upamiętniające morskie katastrofy (jak choćby ten, poświęcony ofiarom z promu Jan Heweliusz).

  • Połączenie stylów z przewagą Art Deco z lat 70. Cmentarz w Oliwie.
  • Tarcza z madonną wykonana z brązu. Cmentarz w Oliwie.
  • Przykład nurtu naturalistycznego - napis na nieociosanym kamieniu. By go odczytać, trzeba nanieść warstwę kredy.
  • Rzeźba z piaskowca na cmentarzu na Oksywiu.
  • Grób Antoniego Abrahama na cmentarzu oksywskim.
  • Cokół z krzyżem z białego marmuru, krucyfiks żeliwny, charakterystyczny dla okresu od połowy XIX do połowy XX wieku. Cmentarz w Oliwie.
  • Drewniana kapliczka na grobie Franciszka Mamuszki na cmentarzu w Oliwie.
  • Granitowa stela, odarta z żeliwnych dodatków - krzyża i figurki. Cmentarz w Oliwie.
  • Grób bohaterów wojennych. Płyta z białego marmuru na steli granitowej. Cmentarz w Oliwie.
  • Granit z tarczką brązu i żeliwnym krzyżem.
  • Postument wykonany z jasnego piaskowca. Cmentarz w Oliwie.
  • Przykład połączenia kilku stylów. Cmentarz w Oliwie.
  • Lastryko i beton - połączenie na modłę niemiecką na cmentarzu w Oliwie.
  • Metaloplastyka i drzewo życia. W wersji z piaskowca bardzo popularne już w XIX wieku. Cmentarz w Oliwie.
  • Kuty krzyż z XX-wieku. Cmentarz w Oliwie.
  • Metaloplastyka, posąg na granitowym cokole. Cmentarz w Oliwie.
  • Modne w latach 30. lastryku, grawerowane mechanicznie. Cmentarz w Oliwie.
  • Nagrobek pilota na cmentarzu w Oliwie.
  • Pieta z brązu na białym marmurze. Cmentarz w Oliwie.
  • Rzeźba z piaskowca na cmentarzu w Oliwie.


Gdyński cmentarz Oksywie.



Trójmiejskie cmentarze.

Miejsca

Opinie (76) 5 zablokowanych

  • Trudno w to uwierzyć ale ludzie nawet na grobach swoich bliskich.. (2)

    ..urządzają śniadania,obiad czy kolację.

    • 2 10

    • taka kultura poczytaj dlaczego

      lepsze śniadanie niż zaniedbany grób którego prawie nie widać

      • 0 0

    • I tego zazdroszcze cyganom, tez chcialbym bez przypalu walnac lufe i zajarac fajke na cmentarzu

      • 11 1

  • Cmentarz Garnizonowy

    • 0 0

  • 1 Listopada

    To święto wywodzące się z czasów pogańskich. Ukradzione i przekabacone przez kościół katolicki! Dawniej DZIADY.

    • 0 0

  • memento (2)

    Portal trójmiasto.pl ponosi odpowiedzialność za treść publikowanych artykułów głoszących fałsz historyczny!

    • 22 4

    • no i co z tego ... (1)

      takiś następny Nowak że do sądu polecisz ?....popraw i tyle...

      • 0 1

      • Z tego co wiem, to SMS Magdeburg zatonał 26 sierpnia 1914 roku

        a marynarze ze Schleswigu Holsteinu mieli złożyć tu kwiaty niby 26.08.1939 roku. Ponieważ atak na Polskę został przełożony w związku z przebiegłym podpuszczeniem Polaków przez W.Brytanię i złożenia jednostronnej deklaracji o pomocy w razie konfliktu z Niemcami, okręt przedłużył tę wizytę.

        • 0 0

  • Jestem zaszokowany...

    ogladam wiadomości...
    w małej wsi LUDZIE potrafią dbać o grób zołnierza napolońskigo 200 lat, a nasi "gdańszczanie "zniszczyli groby swoich przodków,
    którzy tworzyli HISTORIĘ TEGO WSPANIAŁEGO MIASTA.
    TO ŻAŁOSNE....

    • 1 1

  • Wyjątkowe to są nagrobki zapomniane a nie bujnie wyeksponowane (1)

    Tak z ciekawości po co miasto postawiło cmentarz nieistniejących cmentarzy? Skoro Po jakimś czasie za pieniądze nasze (podatników) postawiono nie pytając się nas, nagrobki upamiętniające byłe cmentarze (po całym mieście)to przecierz zaprzecza jedno drugiemu ale chyba miasto bogate i nie ma co z pieniędzmi zrobić nie wspominając o płytach położonycy z napisem że przed wojną to była taka a taka ulica (czyżby nostalgia za byłymi władzami?)...

    • 3 3

    • jesteś przybłędo wyjątkowym głupcem...

      zniwelowano,zaorano,wykradziono bogate pomniki Naszych Gdańszczan przodków...ładnie postapiliście,nic nie macie na sumieniu???
      tylko pretensje..
      wynocha.

      • 0 0

  • cmentarz nieistniejących cmntarzy Autorka ma wątpliwą wiedzę...

    To miejsce zasługuje na PAMIĘĆ...pani dziennikarz..widać że daleko CI do pamięci o gdańszczanach z ubiegłego wieku i nietylko..
    mało Masz wiedzy o Naszym Gdańsku...

    • 1 0

  • Prezentowane tu nagrobki nie mają krzyży.Zmarli nie byli Chrześcianami. (10)

    Dzięki nam mają choć groby.Pomódlmy sie za rodaków wywożonych na Syberię,gdzie nikt im świeczki nie zapali.

    • 62 14

    • Dałem ci plusa, ale .... to nie krzyż oznacza czy ktoś jest chrześcijaninem. (3)

      Krzyż wszedł długo po Chrystusie, geneza jego pochodzenia jest mocno dyskusyjna...

      Prawdziwym Chrześcijaninem jest ten, kto podąża Drogą wskazaną przez Chrystusa = za Chrystusem.

      • 24 0

      • Dałem Ci także plusa.Chrześcianinem jest ten kogo ochrzczono i zyje w wierze. (2)

        Dzieki.

        • 8 4

        • Błądzisz , niestety. (1)

          Chrzest musi być świadomy , dobrowolny i poprzez... zanurzenie... Co ciekawe , K.K także chrzcił poprzez zanurzenie do, bodajże 1200 r.

          Nikt za ciebie nie mógł cię ochrzcić, tzn. mógł , ale nie jest to WAŻNY chrzest...

          Niestety...

          Setki milionów ludzi żyją w złudnym przekonaniu , że " mają " ważny chrzest...

          • 3 3

          • Jestem ateistą ale dlaczego hipotetyczny Bóg miałby rozróżniać tych, którzy są ochrzczeni 'ważnie' od tych, którzy są ochrzczeni nieważnie?
            Myślę, że Bóg który interesowałby się, czy wylano nam na głowę odpowiednią ilość wody to dość absurdalna wizja.

            • 1 1

    • jak ktos ma troche wyobraznilub jest spostrzegawczy to widzi krzyze

      • 0 0

    • niewielka różnica..

      a skąd wiesz - może "chrześcianie" nie mają krzyży na nagrobkach?
      bo Chrześcijanie mają..

      • 2 6

    • Dałem Ci plusa bo Cie lubię.

      Wszystkiego najlepszego w Dniu Wszystkich Świętych.

      • 3 2

    • Cóż (1)

      Dzięki Wam ? Ty byś się cieszył, gdyby komuś Twojej wiary, pochowanemu na przykład na cmentarzu żydowskim, dorobiono Gwiazdę Dawida zamiast krzyża ?

      • 5 2

      • Polacy maja szczególny szacunek do zmarłych i do cmentarzy.Jak bedziesz

        w Jeruzalem poszukaj polskich cmentarzy.Cała Palestyna to marsz śmierci uchodzców z żydokomunistycznego raju.

        • 5 8

    • Złomiarze ukradli krzyże.

      • 11 0

  • Przed Pałacem Budynia vel Lotniskowego Burłaka (4)

    zmarł niedawno bezdomny. Budyń przez kilka miesiecy mijał go w swojej burłaczej limuzynie i nie pomógł.
    Budyniu - kiedy w końcu się zważysz albo zburłacz się do końca.

    • 9 3

    • Dość! (1)

      Populistyczne pierniczenie z hipokryzją katolicką połączone. Człowiek kowalem swojego losu. Czy to moja wina (albo el prezidente) że bezdomny kiepsko kuł swój los? Kiedy w końcu skończy się nawoływanie do pochylania się nad nieudacznikami? I to nawoływanie uprawiane przez ludzi, którzy na co dzień są moralnymi miernotami, a tylko czasem (pod wpływem świąt najczęściej) wybuchają świętym oburzeniem i miłością bliźniego.

      • 2 5

      • Wielu teraz bankrutuje, bo np. rząd wyłonił do przetargów zachodnie konsorcja, które pozlecały wszystko polskim firmom, a potem te konsorcja ogłosiły upadłość, kasa zniknęła a Polacy zostali z niczym. Czy to też jest kucie własnego losy czy zbieranie batów, za kogoś kto się dorobił na oszustwie? Czy miasto nie mogło przełożyć płatności za mieszkanie śp. bezdomnego? Mogło. Na zachodzie tak się robi, bo obywatel ma tam jeszcze jakąś wartość, a nie tylko jego portfel.

        • 1 0

    • (1)

      Ciekawe jest to, czemu na trojmiescie nie pojawila sie zadna informacja na ten temat.. Przemilczeli.

      • 4 0

      • Pos....li sie ze strachu

        obiektywni i niezależni dzienikarskie sługusy burłacze.

        • 3 0

  • Stare groby (3)

    Czasami warto zapalić świeczkę na starym, zapomnianym grobie.

    • 120 8

    • Po co?

      Za dużo masz siana?

      • 1 2

    • Pod tym komentarzem napisałam swój własny odnoszący się do beznadziejnej treści oraz fotografii (1)

      tych niby niespotykanych pomników i ....został on usunięty! No brawo jakże niezależna, demokratyczna i pseudoprofesjonalna strono Trojmiasto.pl.....totalna żenada oraz brak otwartości na jakąkolwiek krytykę (dodam, pozbawioną jakichkolwiek wulgaryzmów)

      • 14 1

      • Szczególy smierci

        • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane