W Osowej czy w Osowie? Kłopotliwa odmiana nazwy gdańskiego osiedla

Łukasz Rudziński

8 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (247)

Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina

Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

Nawet mieszkańcy osiedla Osowa nie są pewni jak odmieniać nazwę swojej dzielnicy. Wątpliwości: czy mówimy o "Osowej", czy "Osowie" poróżniają także naszych czytelników. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, która wersja jest poprawna.

Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Karczma ta znajdowała się wśród drzew (topole osiki, zwane wtedy "osami" - stąd przydawka "osowa"). Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do pagórkowatego krajobrazu Osowej.

Najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi człon nazwy uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.

Jak nazwę osiedla odmieniać: przymiotnikowo ("w Osowej") czy rzeczownikowo ("w Osowie")?

- Z tym problemem borykamy się od lat, bowiem nawet profesor Bogusław Kreja, jeden z najważniejszych językoznawców i autorytetów w kwestii współczesnej polszczyzny, nie wypowiadał się na ten temat jednoznacznie - mówi dr Małgorzata Milewska-Stawiany, kierownik Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego. - Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową. Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich.

Sięgnęliśmy też do źródła, książki "Mówię, więc jestem: rozmowy o współczesnej polszczyźnie", gdzie prof. Bogusław Kreja o osiedlu Osowa wypowiada się tak:

- Gdy zaś o nazwę "Osowa" chodzi, to w Wykazie Urzędowych Nazw Miejscowości jest zapisanych 20 nazw o tej postaci, z tego przy ośmiu wskazano na odmianę "do Osowy", "w Osowie", przy pozostałych podano odmianę "do Osowej", "w Osowej"; nasza gdańska "Osowa" ma w WUNM zaleconą odmianę przymiotnikową, ale z tego, że wielu ludzi odmienia ją rzeczownikowo może wynikać, że jest to odmiana - tam na miejscu - jakby częstsza, a więc od strony odwołującej się do lokalnej tradycji chyba właściwsza.

Prof. Kreja powołuje się na zasadę, że nazwy miejscowe należy odmieniać tak, jak odmienia je lokalna ludność. Tyle, że zaraz sam przywołuje inną: należy daną nazwę odmieniać możliwie tak, by z jej formy fleksyjnej można było odtworzyć jej formę podstawową (mianownik). A z miejscownika "w Osowie" nie wiadomo, czy mianownikiem tej nazwy jest Osowa, czy Osowo albo Osów. Zaś forma "Osowej" jednoznacznie wskazuje na mianownik "Osowa".

- Przyszłość należy do formy "w Osowej" i tę formę należałoby popierać, choć wobec tego, kto przyzwyczaił się do (tradycyjnej?) formy "w Osowie", trzeba to przyzwyczajenie uszanować - podsumowywał Bogusław Kreja.

Obie formy można więc stosować, wybierając jedną z nich. Ja zawsze mówiłem "o Osowej". A wy? Wskażcie w naszej ankiecie, która forma bardziej wam odpowiada.

Czytaj także: Letniewo czy Letnica?

W przypadku językowych wątpliwości warto zasięgać opinii ekspertów z Uniwersytetu Gdańskiego. Telefoniczna Poradnia Językowa Uniwersytetu Gdańskiego działa od 1973 roku. Aby uzyskać odpowiedź na nurtującą nas kwestię językową, wystarczy zadzwonić pod numer: 058 5232025.

Porad udzielają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego w dni powszednie, między godz. 13 a 14:30. Można też zgłosić się osobiście (Wydział Filologiczny UG, ul. Wita Stwosza 55, pok. 3.52).

Łukasz Rudzińskirecenzje@trojmiasto.pl

Opinie (247) 9 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:54

Wolę starsze formy: Osowej, Dąbrowej, Włoszczowej, Częstochowej, Warszawej (2)

A jak się nazywa mieszkaniec Bolszewa?

Generalnie profesor dizajnu ofszorowej destynacji longhaulowej
11 lat
- 14 0
Twoja opinia

Zmień treść

A jak się nazywa mieszkaniec Bolszewa?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 12:51
  
  (1)
  
  Ja też lubię staropolszczyznę - on z domu był Jemga, żona jego Jemgowa znana na wsi była, z małżeństwa tego córka im się narodziła - jakie nazwisko nosiła?
  
  andreas bulion
  11 lat
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ja też lubię staropolszczyznę - on z domu był Jemga, żona jego Jemgowa znana na wsi była, z małżeństwa tego córka im się narodziła - jakie nazwisko nosiła?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2012-12-08 13:06
    
    A to znasz?
    Mosiek z żoną i córką bez paszportu chcieli przejechać granicę. Zatrzymuje ich straż graniczna i prosi o dokumenty. Mosiek szuka po kieszeniach i znajduje wypis od lekarza "Analiza moczu", który wręcza pogranicznikowi. Ten patrzy i pyta:
    - Co wy mi tu dajecie, analizę moczu?
    A Mosiek:
    - Ana to moja żona, Liza córka, a ja jestem Moczu.
    
    11 lat
    
    1 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A to znasz? Mosiek z żoną i córką bez paszportu chcieli przejechać granicę. Zatrzymuje ich straż graniczna i prosi o dokumenty. Mosiek szuka po kieszeniach i znajduje wypis od lekarza "Analiza moczu", który wręcza pogranicznikowi. Ten patrzy i pyta: - Co wy mi tu dajecie, analizę moczu? A Mosiek: - Ana to moja żona, Liza córka, a ja jestem Moczu.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 11:57

A Wysoka gdzie pętla 179.

To podobno jest gdynia tak?

BOB
11 lat
- 5 3
Twoja opinia

Zmień treść

To podobno jest gdynia tak?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:04

W ORŁOWIE (1)

Czy ORŁOWEJ ? macie problemy...

Megalodon
11 lat
- 10 11
Twoja opinia

Zmień treść

Czy ORŁOWEJ ? macie problemy...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 12:30
  
  Mianownik: Orłowo...nie, nie mamy problemów.
  
  11 lat
  - 9 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:26

A ja mowie "na Osowej"

Goly
11 lat
- 13 8
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:38

Nie ma w polskim języku przymiotnika osowa (Karczma czy Góra)

Może być Osia lub Osikowa Góra itp. W staropolszczyźnie był przymiotnik osowa (Góra), ale z biegiem lat po zaniku drugiego członu nazwy pozostało słowo "osowa", które przestało być przymiotnikiem, stając się nazwą rzeczownikową.
Tak jak w miarę postępującej ewolucji pozbyliśmy się ze słownika przymiotnika "osowa" tak konsekwentnie zaczęto wymawiać do Osowy, z Osowy, w Osowie. Tak było jeszcze w XIX wieku.
Za komuny naprodukowaliśmy humanistów, którzy z braku innych problemów, zaczęli wymyślać nowe nazewnictwo w imię intelygenckiej poprawności językowej na miarę PRL, i mamy teraz takie wynalazki jak "do Osowej".

z Osowy
11 lat
- 10 4
Twoja opinia

Zmień treść

Może być Osia lub Osikowa Góra itp. W staropolszczyźnie był przymiotnik osowa (Góra), ale z biegiem lat po zaniku drugiego członu nazwy pozostało słowo "osowa", które przestało być przymiotnikiem, stając się nazwą rzeczownikową. Tak jak w miarę postępującej ewolucji pozbyliśmy się ze słownika przymiotnika "osowa" tak konsekwentnie zaczęto wymawiać do Osowy, z Osowy, w Osowie. Tak było jeszcze w XIX wieku. Za komuny naprodukowaliśmy humanistów, którzy z braku innych problemów, zaczęli wymyślać nowe nazewnictwo w imię intelygenckiej poprawności językowej na miarę PRL, i mamy teraz takie wynalazki jak "do Osowej".
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:43

(1)

To w końcu w Sopocie czy w Sopotach?
Jadę do Sopotu czy do Sopot?
i tak w koło na wesoło a zima za psem

andreas bulion
11 lat
- 1 9
Twoja opinia

Zmień treść

To w końcu w Sopocie czy w Sopotach? Jadę do Sopotu czy do Sopot? i tak w koło na wesoło a zima za psem
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-10 13:12
  
  Kiedyś Sopot nazywał się Sopoty. Ale pojawił się problem z odmianą: jedziemy do Sopot czy Sopotów? Więc nazwę skrócono usuwając literę Y. Teraz więc mamy Sopot, jedziesz do Sopotu i jesteś w Sopocie.
  
  PWN
  11 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Kiedyś Sopot nazywał się Sopoty. Ale pojawił się problem z odmianą: jedziemy do Sopot czy Sopotów? Więc nazwę skrócono usuwając literę Y. Teraz więc mamy Sopot, jedziesz do Sopotu i jesteś w Sopocie.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:50

Forma zależy od pracy na treningach, ale nie tylko

Np. sportowcy z Osowy formę mają dobrą, czego dowodem jest znak klubowy ( - sowa umieszczona w "O". Zatem na pewno nie rozchodzi się im o O sową, tylko O symbol mądrości. Ale już ministranci pochodzą z Osowej. Jak pochodzą, to ślady są takie jak w logotypie na Oczywiście interpretacja ta nie wyczerpuje problemu tytułowego, bo przecież wśród ministrantów też mogą być sportowcy z klubu Olimpia Osowa. I vice versa. I co to wtedy? ;)

r.o.
11 lat
- 8 3
Twoja opinia

Zmień treść

Np. sportowcy z Osowy formę mają dobrą, czego dowodem jest znak klubowy ( - sowa umieszczona w "O". Zatem na pewno nie rozchodzi się im o O sową, tylko O symbol mądrości. Ale już ministranci pochodzą z Osowej. Jak pochodzą, to ślady są takie jak w logotypie na Oczywiście interpretacja ta nie wyczerpuje problemu tytułowego, bo przecież wśród ministrantów też mogą być sportowcy z klubu Olimpia Osowa. I vice versa. I co to wtedy? ;)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 12:58

panie profesorze, to że wielu miejscowych mieszkańców mówi 'w Osowie', to nie znaczy, że większość mieszkańców tak mówi. Skąd pan wziął taki wniosek, że większość mieszkańców przekręca nazwę ? Większość mieszkańców mówi prawidłowo panie profesorze.

11 lat
- 5 9
Twoja opinia

Zmień treść

panie profesorze, to że wielu miejscowych mieszkańców mówi 'w Osowie', to nie znaczy, że większość mieszkańców tak mówi. Skąd pan wziął taki wniosek, że większość mieszkańców przekręca nazwę ? Większość mieszkańców mówi prawidłowo panie profesorze.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 13:51

A ja bym chciał, żeby tyle komentarzy było pod którąś z recenzji pana Łukasza!!

11 lat
- 6 4
Twoja opinia

Zmień treść

A ja bym chciał, żeby tyle komentarzy było pod którąś z recenzji pana Łukasza!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 14:01

OSAKA

I GIT MAJONEZ

11 lat
- 5 3
Twoja opinia

Zmień treść

I GIT MAJONEZ
Regulamin dodawania opinii