W Osowej czy w Osowie? Kłopotliwa odmiana nazwy gdańskiego osiedla

Łukasz Rudziński

8 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (247)

Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina

Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

Nawet mieszkańcy osiedla Osowa nie są pewni jak odmieniać nazwę swojej dzielnicy. Wątpliwości: czy mówimy o "Osowej", czy "Osowie" poróżniają także naszych czytelników. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, która wersja jest poprawna.

Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Karczma ta znajdowała się wśród drzew (topole osiki, zwane wtedy "osami" - stąd przydawka "osowa"). Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do pagórkowatego krajobrazu Osowej.

Najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi człon nazwy uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.

Jak nazwę osiedla odmieniać: przymiotnikowo ("w Osowej") czy rzeczownikowo ("w Osowie")?

- Z tym problemem borykamy się od lat, bowiem nawet profesor Bogusław Kreja, jeden z najważniejszych językoznawców i autorytetów w kwestii współczesnej polszczyzny, nie wypowiadał się na ten temat jednoznacznie - mówi dr Małgorzata Milewska-Stawiany, kierownik Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego. - Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową. Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich.

Sięgnęliśmy też do źródła, książki "Mówię, więc jestem: rozmowy o współczesnej polszczyźnie", gdzie prof. Bogusław Kreja o osiedlu Osowa wypowiada się tak:

- Gdy zaś o nazwę "Osowa" chodzi, to w Wykazie Urzędowych Nazw Miejscowości jest zapisanych 20 nazw o tej postaci, z tego przy ośmiu wskazano na odmianę "do Osowy", "w Osowie", przy pozostałych podano odmianę "do Osowej", "w Osowej"; nasza gdańska "Osowa" ma w WUNM zaleconą odmianę przymiotnikową, ale z tego, że wielu ludzi odmienia ją rzeczownikowo może wynikać, że jest to odmiana - tam na miejscu - jakby częstsza, a więc od strony odwołującej się do lokalnej tradycji chyba właściwsza.

Prof. Kreja powołuje się na zasadę, że nazwy miejscowe należy odmieniać tak, jak odmienia je lokalna ludność. Tyle, że zaraz sam przywołuje inną: należy daną nazwę odmieniać możliwie tak, by z jej formy fleksyjnej można było odtworzyć jej formę podstawową (mianownik). A z miejscownika "w Osowie" nie wiadomo, czy mianownikiem tej nazwy jest Osowa, czy Osowo albo Osów. Zaś forma "Osowej" jednoznacznie wskazuje na mianownik "Osowa".

- Przyszłość należy do formy "w Osowej" i tę formę należałoby popierać, choć wobec tego, kto przyzwyczaił się do (tradycyjnej?) formy "w Osowie", trzeba to przyzwyczajenie uszanować - podsumowywał Bogusław Kreja.

Obie formy można więc stosować, wybierając jedną z nich. Ja zawsze mówiłem "o Osowej". A wy? Wskażcie w naszej ankiecie, która forma bardziej wam odpowiada.

Czytaj także: Letniewo czy Letnica?

W przypadku językowych wątpliwości warto zasięgać opinii ekspertów z Uniwersytetu Gdańskiego. Telefoniczna Poradnia Językowa Uniwersytetu Gdańskiego działa od 1973 roku. Aby uzyskać odpowiedź na nurtującą nas kwestię językową, wystarczy zadzwonić pod numer: 058 5232025.

Porad udzielają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego w dni powszednie, między godz. 13 a 14:30. Można też zgłosić się osobiście (Wydział Filologiczny UG, ul. Wita Stwosza 55, pok. 3.52).

Łukasz Rudzińskirecenzje@trojmiasto.pl

Opinie (247) 9 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 18:59

ekolog

Osowa byla wioska w powiecie kartuzkim do 1973 roku. gdy zaczeto budowac lotnisko w Bysewie-Firoga to wszystkie wioski zachodni przylegajace jak Klukowo owczarnia Nowy SWIAT i wyzej wym. zagawnal gdansk bez zgody mieszkancow/ W OSOWIE byli rolnicy jak wszedzie ZAWSZE OSOWA

11 lat
- 3 4
Twoja opinia

Zmień treść

Osowa byla wioska w powiecie kartuzkim do 1973 roku. gdy zaczeto budowac lotnisko w Bysewie-Firoga to wszystkie wioski zachodni przylegajace jak Klukowo owczarnia Nowy SWIAT i wyzej wym. zagawnal gdansk bez zgody mieszkancow/ W OSOWIE byli rolnicy jak wszedzie ZAWSZE OSOWA
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 19:14

Pomyłka (2)

Ta dzielnica powinna nazywać się WYSOKA gdyż dawniej na mapach taka istniała nazwa. Osowa zaczynała się od torów kolejowych w kierunku Chwaszczyna i dawniej nazywała się ESPENKRUG. Kto to tak zagmatwał? To samo z lotniskiem . Nigdy nie było w Rębiechowie tylko w FIRODZE. Kto i jaki ma interes aby zamieniać nazwy miejscowości

Gdański Bówka
11 lat
- 5 5
Twoja opinia

Zmień treść

Ta dzielnica powinna nazywać się WYSOKA gdyż dawniej na mapach taka istniała nazwa. Osowa zaczynała się od torów kolejowych w kierunku Chwaszczyna i dawniej nazywała się ESPENKRUG. Kto to tak zagmatwał? To samo z lotniskiem . Nigdy nie było w Rębiechowie tylko w FIRODZE. Kto i jaki ma interes aby zamieniać nazwy miejscowości
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 19:25
  
  prawdę gada, dać mu wódki!
  
  11 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-22 21:46
  
  Prawda
  
  kos
  8 lat
  - 0 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Prawda
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 19:32

Inteligenci z peerelowskim obciążeniem mówią do Osowej, ludzie nie skażeni socjalistyczną nowomową trzymają się nazwy przedwojennej: do Osowy.

11 lat
- 10 5
Twoja opinia

Zmień treść

Inteligenci z peerelowskim obciążeniem mówią do Osowej, ludzie nie skażeni socjalistyczną nowomową trzymają się nazwy przedwojennej: do Osowy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 20:54

po kaszubsku

po kaszubsku zawsze jest ch.................jowo barany

kul
11 lat
- 8 5
Twoja opinia

Zmień treść

po kaszubsku zawsze jest ch.................jowo barany
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 22:10

Czytaj także: Strzyża czy WRZESZCZ?

11 lat
- 1 6
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 22:40

(1)

no to może w Oliwej i Torunie jak Kwidzynie?

11 lat
- 5 7
Twoja opinia

Zmień treść

no to może w Oliwej i Torunie jak Kwidzynie?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-08 23:20
  
  A od kiedy to nazwa Kwidzyn kończy się na "ń" żeby porównywać odmianę do Torunia, ekspercie od siedmiu boleści?
  
  11 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A od kiedy to nazwa Kwidzyn kończy się na "ń" żeby porównywać odmianę do Torunia, ekspercie od siedmiu boleści?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 23:02

Osowej (1)

Od ponad pół wieku mieszka tam moja ciotka i zawsze ona, jej sąsiedzi używali formy "Osowej", natomiast "Osowie" pojawiło się z nowymi domami, nowymi mieszkańcami. Teraz tej nowej napływowej ludności jest więcej, ale czy to właśnie oni powinni narzucać sposób odmiany, czy jednak sięgać do źródeł?

bakuma
11 lat
- 5 9
Twoja opinia

Zmień treść

Od ponad pół wieku mieszka tam moja ciotka i zawsze ona, jej sąsiedzi używali formy "Osowej", natomiast "Osowie" pojawiło się z nowymi domami, nowymi mieszkańcami. Teraz tej nowej napływowej ludności jest więcej, ale czy to właśnie oni powinni narzucać sposób odmiany, czy jednak sięgać do źródeł?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-09 09:24
  
  A szanowna cioteczka to skąd do Osowy przywędrowała w gomułkowskiech czasach?
  
  11 lat
  - 5 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A szanowna cioteczka to skąd do Osowy przywędrowała w gomułkowskiech czasach?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 23:21

Osaka :D

tylko i wyłącznie !

kl
11 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

tylko i wyłącznie !
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 23:53

Osowa to w Gdańsku? (1)

Zawsze sądziłem że to jakaś wieś jest.To mnie okłamali :D

Gdańszczanin
11 lat
- 5 4
Twoja opinia

Zmień treść

Zawsze sądziłem że to jakaś wieś jest.To mnie okłamali :D
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-12-09 08:40
  
  Trzeba było skończyć podstawówkę
  
  nie miałbyś takich problemów (chyba).
  
  11 lat
  - 3 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  nie miałbyś takich problemów (chyba).
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-12-08 23:55

W Warszawej!

... a nawet w Krakowej używa się formy "w Osowej"

Osowiały
11 lat
- 8 4
Twoja opinia

Zmień treść

... a nawet w Krakowej używa się formy "w Osowej"
Regulamin dodawania opinii